Ο Φόβος της Αποτυχίας: Γιατί οι άνθρωποι φοβούνται την αποτυχία;

Αρθρογράφος: Θάλεια Θεολόγου

Ως φόβος της αποτυχίας ορίζεται η συναισθηματική κατάσταση, η οποία διακρίνεται από επίμονο και παράλογο άγχος για την αποτυχία να ανταποκριθεί κανείς στα πρότυπα και τους στόχους που έχει θέσει ο ίδιος ή οι άλλοι (Dictionary of Psychology, American Psychological Association).

Σύμφωνα με τον Heckhausen (1991), ο φόβος της αποτυχίας θεωρείται ένα πλαίσιο αυτο-αξιολόγησης, που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο ορίζει και βιώνει την αποτυχία σε συνθήκες αξιολόγησης.

Τι προκαλεί τον φόβο της αποτυχίας;

Υπάρχει πληθώρα λόγων για τους οποίους φοβόμαστε την αποτυχία. Αρχικά, ο κυριότερος από αυτούς είναι το αίσθημα της ντροπής, το οποίο είναι συνυφασμένο με το βίωμα της αποτυχίας και επακολούθως με τον φόβο αυτής. Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να επιτύχουν σε όλους τους τομείς της ζωής τους και όταν η ανάγκη αυτή ικανοποιείται προκαλεί αίσθημα υπερηφάνειας.

Επομένως, η αποτυχία φέρει το αντίθετο συναισθηματικό αποτέλεσμα, την ντροπή (Atkinson, 1957). Με βάση έρευνα των Lewis και Haviland-Jones (2002) το αίσθημα της ντροπής προκύπτει όταν αποτυγχάνουμε να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στα πρότυπα, τους ρόλους και τους στόχους που θέτουμε.

Παράλληλα, η ντροπή είναι ένα αρκετά έντονο και επώδυνο συναίσθημα που προκαλεί γενικότερη δυσφορία στο άτομο καθώς έχει άμεση σχέση με την αυτοκριτική που ασκεί στον εαυτό του.

Πιο συγκεκριμένα, το βίωμα της ντροπής ενισχύει την πεποίθηση πως έχει διαμορφωθεί μια ανεπιθύμητη εικόνα εαυτού, με αποτέλεσμα το άτομο να αισθάνεται εκτεθειμένο τόσο προς τον εαυτό του όσο και ως προς τους άλλους (Gilbert & Andrews, 1998. Tangney & Fischer, 1995. Tracey et al., 2007).

Ακόμη ένας λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι φοβούνται την αποτυχία είναι το άγχος/ στρες. Ειδικότερα, μέσα από τις εμπειρίες αποτυχίας και επιτυχίας, διαμορφώνουμε την αντίληψη των ικανοτήτων και των αδυναμιών μας.