Οι απομείναντες (Μίλτος Σαχτούρης)

Οι απομείναντες (Μίλτος Σαχτούρης)

Όμως υπάρχουν ακόμα
λίγοι άνθρωποι
που δεν είναι κόλαση
η ζωή τους

υπάρχει το μικρό πουλί ο κιτρινολαίμης
η Fraulein Ramser
και πάντοτε του ήλιου οι απομείναντες
οι ερωτευμένοι με ήλιο ή με φεγγάρι

«Αν νιώθει, σιχασιά για την παρτενέρ του μετά, είναι γιατί την περιφρονούσε από πριν, γιατί μισούσε σ’ αυτήν τον ίδιο τον εαυτό του.»~Πασκάλ Μπρυκνέρ

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Η νέα ερωτική αναρχία» του Πασκάλ Μπρυκνέρ

– Ο αρσενικός μύθος του οργασμού ζημιώνει πρώτα απ’ όλα τους ίδιους τους άντρες. Τι ονειρεύεται ο άντρας την ώρα που συνουσιάζεται; Ονειρεύεται να μπορέσει να αφεθεί, χωρίς αυτό το άφημα στην ηδονή να βάλει τέρμα στη διέγερσή του, ονειρεύεται να χαρεί σαν τη γυναίκα, ατέλειωτα, ασταμάτητα, μέσα σε μια ασυγκράτητη εκμηδένιση του είναι του. Η γυναικεία έκσταση γίνεται έτσι η ουτοπία του, αυτό που φαντασιώνει κι αυτό που δε φτάνει, αλλά και η ανησυχαστική απειλή που του αποκαλύπτει την κατωτερότητα του μέσα στις σχέσεις του με το είδος, την ιστορία και τη ζωή.

– Έτσι, ο άντρας και η γυναίκα ζούν μέσα στον έρωτα εμπειρίες εντελώς αντίθετες: ενώ η γυναίκα απογειώνεται, ο άντρας κατεβαίνει στη γη, ηδονή της πτώσης, της κατολίσθησης, σύντομη και προσγειωτική εμπειρία ενός κενού.

– Με λίγα λόγια δύο είναι οι τρόποι να αδρανοποιήσει κανείς τις φαντασιώσεις: είτε αντικαθιστώντας τες με το θέαμα, είτε αποκοιμίζοντάς τες με το στερεότυπο. Σ’ αυτήν την περίπτωση η πορνογραφία καταπίνεται σαν υπνωτικό, ένα μαγικό φίλτρο, ικανό να εξισώσει τη θέληση με την ικανότητα, όχι επεκτείνοντας τις ικανότητές μας αλλά αποκοιμίζοντας τις επιθυμίες μας.

ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ (ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ)

ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ (ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ) τμήματα 1-6.

Οι Αφορισμοί είναι από τα σημαντικότερα έργα της Ιπποκρατικής Συλλογής. Αποτέλεσε αντικείμενο θαυμασμού των γιατρών όλων των εποχών και κυκλοφορούμενο ευρύτατα ανά τους αιώνες, αντιγράφηκε περισσότερο από όλα τα υπόλοιπα έργα της αρχαίας ελληνικής ιατρικής γραμματείας. Αποτελεί στοιχειώδη επιτομή σημειωτικής, διαιτητικής, θεραπευτικής και προγνωστικής της Κωακής ιατρικής Σχολής.

Ο μελετητής αντιλαμβάνεται εύκολα ότι πρόκειται για σκέψεις σοφού και έμπειρου γιατρού και δασκάλου, που όμως δεν συμπληρώθηκαν από τον ίδιο, με αποτέλεσμα να περιέχουν επαναλήψεις και να είναι αταξινόμητες.

Είναι πιθανό να πρόκειται για σχέδιο που χρησιμοποιούσε ο Ιπποκράτης για τη διδασκαλία. Αργότερα οι μαθητές του το βρήκαν και το συμπεριέλαβαν στα έργα του. Έτσι τούτο θεωρείται αυθεντικό έργο του πατέρα της ιατρικής.

Στο πρώτο τμήμα, περιλαμβάνονται σε περίληψη θέματα που αφορούν γενική ιατρική και διαιτητική-θεραπευτική και τα γενικά περί αυτομάτων και προκλητών κενώσεων και διατροφής. «Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή». Πασίγνωστος αφορισμός που έχει τεθεί προμετωπίδα σε ιατρικές σχολές, έμβλημα σε πολλά ιατρικά έργα και έχει αποτελέσει αντικείμενο σχολίων μεγάλων σοφών της αρχαιότητας, όπως του Γαληνού, του Λουκιανού, του Σενέκα αλλά και των νεότερων γιατρών και φιλοσόφων, όπως του Γκαίτε, κ.λπ.

Στο δεύτερο τμήμα, περιλαμβάνονται αφορισμοί σχετικοί με την πρόγνωση των ασθενειών γενικά. Πρώτα αναφέρονται προγνωστικά συμπτώματα για τον ύπνο, αντάξια μεγάλου κλινικού γιατρού, για παράδειγμα ο μεγάλος κίνδυνος των ασθενειών που επιβαρύνονται από τον ύπνο. Σοφή επίσης παρατήρηση είναι το ότι τόσο η υπερβολική αϋπνία όσο και η υπερβολική υπνηλία είναι δυσάρεστα συμπτώματα. Επίσης η ξαφνική κούραση προαναγγέλλε ιασθένεια, οι παχύσαρκοι είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο του ξαφνικού θανάτου από τους αδύνατους, όσοι νιώθουν συχνά υπερβολική κούραση χωρίς λόγο, πεθαίνουν. Όλες αυτές είναι σοφές παρατηρήσεις πεπειραμένου γιατρού.

Στο τρίτο τμήμα, αναφέρεται η επίδραση που ασκεί στην εμφάνιση και τον χαρακτήρα των ασθενειών το φυσικό περιβάλλον και η ηλικία.

Στο τέταρτο τμήμα, που αφορά θεραπευτική αγωγή με εμετικά και καθαρτικά φάρμακα καθώς και στοιχεία διαγνωστικής ιδιαίτερα των εμπύρετων ασθενειών, περιλαμβάνονται αφορισμοί σχετικοί με τις καθάρσεις, σκόπιμες ή όχι, σε σχέση με την κύηση, τις εποχές του έτους, την ιδιοσυστασία του ατόμου και τη φύση της ασθένειας. Πολύ ενδιαφέροντες είναι οι αφορισμοί που αναφέρονται στους πυρετούς: εκταίοι, κοπιώδεις, πυρετοί με συστροφή του τραχήλου, διαλείποντες, μη διαλείποντες, με ρίγος, καυσώδεις κ.ά.

Στο πέμπτο τμήμα περιλαμβάνονται αφορισμοί για την επίδραση της ζέστης και του κρύου ιδιαίτερα στις χειρουργικές ασθένειες και τα γυναικολογικά νοσήματα. Μερικοί αναφέρονται και στους σπασμούς, τις τετανικές συσπάσεις και την επιληψία, άλλοι στα στηθικά νοσήματα. Αλλοι πάλι αφορούν το γάλα, τη στείρωση, ασθένειες της μήτρας, την εμμηνορρυσία. Στο τμήμα αυτό βρίσκονται οι περίφημοι αφορισμοί, σύμφωνα με τους οποίους η εμφάνιση σπασμών σε τραύμα είναι θανάσιμη πρόγνωση, η φθίση προσβάλλει άτομα ηλικίας 18-35 ετών, η αιμόπτυση αφρισμένου αίματος προέρχεται από τον πνεύμονα, η διάρροια είναι θανάσιμο σύμπτωμα στους φθισικούς, το ξαφνικό αδυνάτισμα των μαστών της εγκύου προαναγγέλλει αποβολή κ.λπ.

Στο έκτο τμήμα αναφέρονται αφορισμοί σχετικοί με τη συμπτωματολογία χειρουργικών νοσημάτων. Πολύτιμοι είναι όσοι αναφέρουν ότι τα νοσήματα των νεφρών και της κύστης στους ηλικιωμένους θεραπεύονται δύσκολα, ότι τα τραύματα στον εγκέφαλο, την κύστη, τα έντερα, την καρδιά, το διάφραγμα, την κοιλιά και το συκώτι είναι θανατηφόρα.

Τέλος στο έβδομο τμήμα γίνονται πολλές επαναλήψεις αφορισμών από τα προηγούμενα τμήματα. Από τους σημαντικότερους είναι εκείνος που αναφέρει ότι το πάγωμα των άκρων είναι θανάσιμο προγνωστικό στις βαριές εμπύρετες ασθένειες, όπως επίσης θανάσιμο προγνωστικό είναι και η εμφάνιση εμετού, λόξιγκα, σπασμού ή παραληρήματος στον ειλεό.

Τέλος, ο ακόλουθος αφορισμός βρίσκεται συνήθως αναρτημένος στα χειρουργεία : «’Ὀκόσα φάρμακα οὐκ ἰηται, σίδηρος ἴηται, ὅσα σίδηρος οὐκ ἰηται, πῦρ ἴηται ὅσα δέ πῦρ οὐκ ἴηται, ταῦτα χρή νομίζειν ἀνίατα».

Αφορισμοί τμήμα πρώτο.

1. Η ζωή είναι σύντομη αλλά η ιατρική μακρόχρονη, η ευκαιρία φευγαλέα, η πείρα απατηλή, η σωστή κρίση δύσκολη. Ο γιατρός πρέπει λοιπόν όχι μόνο να προσφέρει στον άρρωστο ό,τι αρμόζει, αλλά να έχει και τη δική του βοήθεια, τη βοήθεια των προσώπων που τον περιβάλλουν και τις κατάλληλες για την περίσταση συνθήκες.

‘Φτερά περηφάνιας’

photo by DesPin

Φύτεψα μέσα μου φτερά
Και ακόμα περιμένω
Σύνθημα από τα πουλιά
Και μ’ ένα τσίου φεύγω

Δυνάστες δεν αρνήθηκα
Και ακόμα υποφέρω
Γρανάζι να ‘μαι μηχανής
Και μέσα να διαφέρω

Ο ορθός λόγος θέλει συναίσθημα

photo by EvAr

«Η αγάπη και η συμπάθεια, από μιαν ορισμένη σκοπιά, είναι λειτουργίες χάρη στις οποίες προσπελάζουμε την ουσία των πραγμάτων… Από τον τρόπο ύπαρξης της αγάπης και της συμπάθειας συνάγονται συμπεράσματα προς όφελος της ενότητας του κόσμου…» έγραφε ο Μαξ Σέλερ (Φύση και μορφές της συμπάθειας. Συμβολή στη μελέτη της θυμικής ζωής, μετ. Κ. Κ. Παπαγιώργης, εκδόσεις Καστανιώτη, 2003).

Ο Σέλερ πίστευε ότι δεν είναι τόσο οι ορθολογιστικές απόψεις που θα μας πείσουν για μια ηθική συμπεριφορά όσο το συναίσθημα και η συμπόνια. Και η συμπάθεια, άλλωστε, είναι μια μορφή ορθολογισμού, που απαιτεί διανοητικές ικανότητες, αντίληψη του εαυτού και του άλλου και σύγκριση. Την άποψη αυτή για τον ρόλο του συναισθήματος στην ηθική διατυπώνει από άλλη σκοπιά ο Εντγκάρ Μορέν στον 6ο τόμο του έργου του Η Μέθοδος που φέρει τον υπότιτλο Ηθική.

Ο σπουδαίος γάλλος στοχαστής πιστεύει ότι η ηθική είναι μια ατομική πράξη σύνδεσης με τον άλλον, με την κοινωνία, με το ανθρώπινο είδος, και έχει τις ρίζες της στην κατανόηση, στην υπερνίκηση του εγωισμού, στην αυτοκριτική και στην ψυχική αγωγή που αποτελούν απαίτηση της εποχής μας. Η πλανητική ηθική, την οποία υποστηρίζει, είναι μια ηθική της συμβίωσης με άξονα τη συμπόνια, την αλληλεγγύη και την αγάπη που αποτελεί «το φάρμακο για το άγχος, είναι η απάντηση στον θάνατο, είναι η παρηγοριά. Είναι ο δόκτωρ Λαβ που μπορεί να σώσει τον Μίστερ Χάιντ» γράφει χαρακτηριστικά (σελ. 290).

Ο Μορέν στο βιβλίο αυτό παρουσιάζει τη μέθοδο, τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αναγεννηθεί ο ανθρωπισμός πάνω στα θεμέλια ενός ορθού λόγου που θα συνυπάρχει με το συναίσθημα. Η κυριαρχία μόνο του ορθολογισμού είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη των επιστημών και τη δημιουργία των διαφόρων κλάδων τους. Ομως η υπερ-εξειδίκευση καλλιέργησε ταυτόχρονα και την ανευθυνότητα για ό,τι βρίσκεται έξω από τον τομέα ειδίκευσης του καθενός και την αδιαφορία για τις συνέπειες των εφαρμογών της επιστήμης στην προστασία του ανθρώπου. Η επιστήμη, δηλαδή, αποκόπηκε τελείως από την ηθική με αποτέλεσμα η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη του 20ού αιώνα και η κυριαρχία του τεχνο-οικονομικού υπολογισμού να φέρουν συνάμα και δυνάμεις καταστροφής. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, οι πόλεμοι, οι διωγμοί, η δυσφορία μπροστά στη ρευστότητα των καιρών και η αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων είναι μερικά από τα δεινά που ταλανίζουν την ανθρωπότητα σήμερα. Ωστόσο ο Μορέν πιστεύει ότι οι χαλεποί αυτοί καιροί μπορούν να οδηγήσουν στην αναζήτηση λύσεων για μια καλύτερη ζωή και στην ανάδυση των δημιουργικών δυνάμεων που ενυπάρχουν στο άτομο και την κοινωνία, συχνά σε λανθάνουσα μορφή.

Η κατανόηση, κατά τον συγγραφέα, αποτελεί τη βάση της ηθικής που θα καταστείλει την εσωτερική μας ωμότητα και θα οδηγήσει σε έναν ριζικό εκπολιτισμό. Κατανοώ, όμως, δεν σημαίνει δικαιολογώ, αθωώνω, αποφεύγω να κρίνω. Σημαίνει καταλαβαίνω τα εσωτερικά κίνητρα που οδήγησαν κάποιον σε μια πράξη, και λαμβάνω υπόψη μου ότι μέσα στην πολυπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου, που αλλάζει συνεχώς και όπου όλα είναι ρευστά, τα αποτελέσματα της δράσης δεν εξαρτώνται μόνο από την πρόθεση του δρώντος, αλλά και από τις ιδιαίτερες συνθήκες του περιβάλλοντος.

Πολύ συχνά, τονίζει ο Μορέν, καταλήγουμε σε λανθασμένες ερμηνείες καθώς παραβλέπουμε τις πολιτισμικές διαφορές και οι γνώσεις μας βασίζονται σε απλές πληροφορίες. Ετσι δεν κατανοούμε τον άλλον, δημιουργούνται παρεξηγήσεις και εσφαλμένες αντιλήψεις με συνέπειες την εχθρότητα, την περιφρόνηση και το μίσος. Γράφει χαρακτηριστικά: «Μέσα από τη λογοτεχνία μπορούμε να καταλάβουμε τον Γιάννη Αγιάννη και τον Ρασκόλνικοφ, διότι περιγράφονται στις συνθήκες που ζούσαν, με την υποκειμενικότητά τους, με τα συναισθήματά τους. Αυτή η κατανόηση λείπει στην πραγματική ζωή. Στον κόσμο της πληροφόρησης και των ΜΜΕ οι ειδήσεις θα έλεγαν σύμφωνα με τον Alain de Botton για τον Οθέλλο: Ενας μετανάστης, τρελός από ζήλια, σκοτώνει την κόρη ενός γερουσιαστή. Για τον Οιδίποδα Τύραννο: Ενας μονάρχης ενέχεται σε σκάνδαλο αιμομιξίας. Για τη Μαντάμ Μποβαρί: Μια μοιχαλίδα, μανιακή καταναλώτρια που καταχρεώθηκε, παίρνει δηλητήριο» (σελ. 161).

Η κατανόηση να διδάσκεται στα σχολεία
Ο Εντγκάρ Μορέν προτείνει την εισαγωγή της διδασκαλίας της κατανόησης στο δημοτικό, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στο πανεπιστήμιο, γιατί μόνο αυτή μπορεί να φέρει τη συναδέλφωση όλων μας και να εδραιώσει την αντίληψη ότι όλοι είμαστε «τέκνα της Γης-Πατρίδας».

Η κατανόηση, κατά τον Μορέν, προϋποθέτει τη συμπάθεια και την ενσυναίσθηση. Η κοινότητα και η ένταση των συναισθηματικών σχέσεων είναι βασικό στοιχείο της κατανόησης, γι’ αυτό και επιδιώκει τη συναισθηματική εμπλοκή με τον άλλον. Αλλωστε ο άνθρωπος δεν υπάρχει μόνο εντός του πολιτισμού, αλλά και εντός της φύσης και εκεί διαπιστώνουμε ότι ριζώνει η κοινότητα: «Τα μυρμήγκια, οι τερμίτες, οι μέλισσες αφοσιώνονται αυτόματα στην κοινότητα. Τα θηλαστικά, παρότι ανταγωνίζονται μεταξύ τους όταν πρόκειται για την τροφή ή για το ζευγάρωμα, είναι αλληλέγγυα όταν πρόκειται για την κοινή άμυνα ή το κυνήγι» (σελ. 209).

Στον σύγχρονο κόσμο, όπου με την υπερβολική πολυπλοκότητα καταργούνται οι υποχρεώσεις και χαλαρώνουν οι κοινωνικοί δεσμοί, η συνοχή της κοινωνίας δεν θα εξασφαλιστεί μόνο με «δίκαιους νόμους» και απρόσωπες κοινωνικές δομές, τονίζει ο συγγραφέας. Η ηθική συμπεριφορά θα επιτευχθεί με αλληλεγγύη, συνεννόηση και πρωτοβουλία των ανθρώπων που θα συνειδητοποιήσουν ότι ανήκουν σε μια κοινότητα στην οποία καθένας έχει το μερίδιο της ευθύνης του απέναντι στον άλλον, ο οποίος ποτέ δεν είναι καθ’ ολοκληρίαν διαφορετικός.

Η Ηθική του Εντγκάρ Μορέν είναι ένα σπουδαίο βιβλίο, ένας οδηγός για τη ζωή και την αντίσταση στην ωμότητα του κόσμου, στο οποίο ο στοχασμός του συγγραφέα ξεδιπλώνεται με απλά λόγια και σε μια πολύ καλή μετάφραση.

Η κυρία Αννα Λυδάκη είναι καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Edgar Morin «Η Μέθοδος 6. Ηθική»

πηγή: http://www.tovima.gr/

‘Όλα είναι πόλεμος’

photo by GTsik

 

Μέσα από αδιέξοδο
Χαμογελώ
Όλα είναι πόλεμος!
Τώρα νογώ
Όποιος γεννιέται
Σε μάχη μπαίνει
Υπάρχει, σκέφτεται,
συνέχεια θέλει
Τί κι αν όλη η γη
Σου κρατά το χέρι

‘Πλύσου το δάκρυ μου’

‘Πλύσου το δάκρυ μου’

 

Πλύσου το στερνό δάκρυ μου
Να νιώσει ο λογισμός σου
Έντονους πόθους και καημούς
Κι όλα τα καμωμένα
Που φέραν στην καρδιά πουλιά
Να φτιάξουν τη φωλιά τους
Κει να κλωσήσουν τα αυγά
Να γειάνουν τη γενιά τους
Μπορεί να φεύγω μα εσύ
Να ‘χεις τούτη τη γνώση
Να αλλάξεις του κόσμου τη ροή

Δεν είναι κανονικότητα, είναι διαστροφή

photo by EvAr

O άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να προσαρμόζεται στις συνθήκες. Ευτυχώς. Αρθρο του Οδυσσέα Ιωάννου.

O άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να προσαρμόζεται στις συνθήκες. Ευτυχώς. Αν δεν είχαμε αυτή την προγραμματική οδηγία στον μηχανισμό μας είναι πιθανό να είχαμε ήδη αποχαιρετίσει τον πλανήτη. Το ένστικτο της επιβίωσης είναι ενεργό και ισχυρό. Όπως και η επινοητικότητα. Οι δεξιότητες αλλάζουν και πολλές φορές κληθήκαμε να φτιάξουμε οι ίδιοι με τα χεράκια μας το περιβάλλον που θα μας κρατήσει ζωντανούς. Φυσικά και ψυχολογικά.

Αυτό όμως είναι διαφορετικό από το να βαφτίζεις φυσιολογικό το αφύσικο και αναγκαιότητα τη διαστροφή.

Γιατί το να γεμίζεις τα γήπεδα ποδοσφαίρου με φωτογραφίες και ομοιώματα φιλάθλων είναι διαστροφή. Το να ακούγονται προηχογραφημένοι πανηγυρισμοί από τα μεγάφωνα ενός άδειου γηπέδου σε κάθε γκολ είναι διαστροφή. Το να βλέπουμε θέατρο σε streaming είναι διαστροφή. Το να κάνουν τα παιδιά θεατρικό παιχνίδι μέσα από διαδικτυακές πλατφόρμες και να βλέπουν τους φίλους τους στριμωγμένους πάνω δεξιά στην οθόνη είναι διαστροφή. Θα μου πεις, αν αυτό απαιτούν οι νέες συνθήκες τι να κάνουμε; Να το κάνουμε αλλά να το λέμε με το όνομά του. Να λυσσάμε να επιστρέψουμε στην ανθρώπινη επαφή όπως την ξέρουμε και όπως μας έθρεψε για να γίνουμε άνθρωποι, να δεχόμαστε τη συνθήκη ως κάτι εντελώς αφύσικο και παροδικό και να μη σβήσει ούτε στιγμή το «αλυτρωτικό» μας πάθος να επιστρέψουμε στις χαμένες «πατρίδες».

Με γατίσια μύτη

Με γατίσια μύτη

Και κεφάλι κότας να είχα
πιο πολύ θα το άγγιζες
όχι σαν του κουταβιού
αλλά θα το ζύγιαζες
κατά πόσο σε χόρταινε

Edgar Morin: Η πολυπλοκότητα μιας σκέψης

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΨΥΛΛΑ

H ζωή και το έργο του  Edgar Morin πάνε από κοινού. Η πορεία τους ακολουθεί την ίδια διαδρομή. «Δεν σταμάτησε ποτέ να σκέφτεται τη ζωή του και να ζει τη σκέψη του». Ο απείθαρχος φιλόσοφος και στοχαστής, θεμελίωσε το έργο του σε μια συνεχή πρόσκληση για να αλλάξει τη ζωή. Η συνεισφορά του στην αλλαγή της ζωής συνίσταται στη μη παραίτηση.

H πολυσυνθετότητα, η διεπιστημονικότητα, ο οικουμενικός ανθρωπισμός, συνιστούν κινητήριους μοχλούς της σκέψης του. Ο κοινωνιολόγος του παρόντος χρόνου γεννήθηκε στο Παρίσι στις 8 Ιουλίου του 1921, από Σεφαραδίτες Εβραίους γονείς που κατάγονται από τη Θεσσαλονίκη, τον Vidal Nahoum κα τη Luna Beressi. Στις 26 Ιουνίου του 1931, ο Edgar χάνει τη μητέρα του από  καρδιακή προσβολή. Η δική του «εσωτερική Χιροσίμα», όπως χαρακτήρισε αυτό το γεγονός, σημαδεύει την πορεία του στη ζωή. Στο έργο του Vidal et les siens (1989) αφηγείται την ιστορία της οικογένειας του και το πόσο σημάδεψε τις δικές του αναζητήσεις. H μοναξιά, ο πόνος και η εβραϊκή καταγωγή τον φέρνουν αντιμέτωπο με πολλές αντιφάσεις, που ποτέ δεν αρνιέται στη σκέψη του, και στο δικό του δρόμο, στην αναζήτηση μιας άλλης ανθρωπότητας, που τον τοποθετεί πάντα κοντά στους αποκλεισμένους, τους διαφορετικούς.