Sapiens Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου – Yuval Noah Harari

photo by EvAr

Όπως είχε πει ο Νίτσε, αν έχεις ένα γιατί για να ζεις, μπορείς να αντέξεις σχεδόν κάθε πώς. Μια ζωή χωρίς νόημα είναι μια τρομαχτική δοκιμασία όσο άνετη και αν είναι.

Μολονότι οι άνθρωποι όλων των πολιτισμών και εποχών ένιωθαν τα ίδια είδη απόλαυσης και πόνου, το νόημα που απέδιδαν στις εμπειρίες τους πιθανότατα διέφερε πολύ. Αν είναι έτσι, η ιστορία της ευτυχίας μπορεί να είναι πολύ πιο ταραγμένη από όσο φαντάζονται οι βιολόγοι. Αυτό το συμπέρασμα δεν ευνοεί απαραίτητα τη νεωτερικότητα. Αν αξιολογήσουμε τη ζωή στιγμή προς στιγμή, σίγουρα οι άνθρωποι του Μεσαίωνα περνούσαν δύσκολα. Ωστόσο, αν πίστευαν την υπόσχεση αιώνιας μακαριότητας στη μετά θάνατον ζωή, τότε μπορεί να έβλεπαν πολύ περισσότερο νόημα και αξία στη ζωή τους απ’ ό,τι οι σύγχρονοι κοσμικοί άνθρωποι, που μακροπρόθεσμα δεν μπορούν να περιμένουν τίποτα εκτός από την απόλυτη και χωρίς νόημα λήθη. Στο ερώτημα «είστε ικανοποιημένοι με τη ζωή σας συνολικά;», οι μεσαιωνικοί άνθρωποι μπορεί να πετύχαιναν αρκετά υψηλή βαθμολογία σε ένα ερωτηματολόγιο υποκειμενικής ευημερίας.

Η αντικειμενική αλήθεια είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα. Αφορά τη λογική κρίση, τη σκέψη και την εμπειρία, για την οποία δεν υπάρχει ειδική τεχνική. Αυτός είναι λοιπόν και ο στόχος της διαλεκτικής. | Άρτουρ Σοπενχάουερ

Έκθεση φωτογραφίας ~ Θεσσαλονίκη 2018

Αξιοσημείωτα του βιβλίου «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο» του Άρτουρ Σοπενχάουερ

– Εκείνοι που επινόησαν την αμφιλεγόμενη τέχνη της επικράτησης σε μια αντιπαράθεση, ακόμη κι αν αυτό ήταν μια προσπάθεια να κάνουν τη χειρότερη περίπτωση να φαίνεται ως η καλύτερη, ήταν οι σοφιστές της αρχαίας Αθήνας, τους οποίους ο Σωκράτης και ο εξίσου διάσημος μαθητής του, Πλάτωνας, απεχθάνονταν διότι δεν έδειχναν κανένα ενδιαφέρον για την αλήθεια και (ακόμη χειρότερα, κατά τον Σωκράτη) αμοίβονταν για να διδάξουν τα τεχνάσματά τους.

– Ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας, αντίστοιχα, μόνο με περιφρόνηση αντιμετώπιζαν αυτήν τη σοφιστική. Θέτοντας ως στόχο των προσπαθειών τους την αλήθεια και το καλό, διέκριναν πάντοτε ανάμεσα σε εκείνο οι ίδιοι αποκαλούσαν «διαλεκτική» —η οποία συνίστατο σε ειλικρινή έρευνα, διεξαγόμενη με ερωτήσεις και συζήτηση- και στα ρητορικά τεχνάσματα και την προσφυγή στο συναίσθημα του συνομιλητή, που χρησιμοποιούσαν οι σοφιστές.

«…μονάχα όμως η ζωηρή θέληση που τείνει διαρκώς προς ένα σκοπό κάνει το δυνατό πνεύμα δημιουργικό.» ~Stefan Zweig

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο του Stefan Zweig «Καστέλιον και Καλβίνος»

-…πάντα σ’εποχή φανατισμού, ο άνθρωπος που μεινε άνθρωπος, είναι εντελώς μόνος κι ανίσχυρος ανάμεσα στους ζηλωτές, που μάχονται αναμεταξύ τους.

-…εξουσία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ελευθερία, γιατί αλλιώς μεταβάλλεται σε τυραννία.

– Είναι αναμφισβήτητο πως στο βάθος της ανθρώπινης φύσης υπάρχει μια μυστηριώδης τάση για συγχώνευση μέσα στην κοινότητα.

Γιατί κανένας δεν μπορεί να λέει ψέμματα που δεν κρύβουν μέσα τους, κατά κάποιο τρόπο, τον πραγματικό εαυτό του | Αζίζ Νεσίν

Λίμνη Ιωαννίνων ~ Ιανουάριος 2019

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Ο μόνος δρόμος» του Αζίζ Νεσίν

– Στο κάθε ψέμμα, κρύβεται μια πτυχή από την ψυχή αυτού που το κρένει.

– Ο αριθμός των συμπτωματικών επεισοδίων της ανθρώπινης ζωής μέσα σ’ένα σύντομο χρονικό διάστημα, είναι πιο μεγάλος απ’ τον αριθμό των κόκκων σιταριού που θα τοποθετούνταν στα τετράγωνα του σκακιού. Γιατί το σκάκι, έχει δυο διαστάσεις, και τα συμπτωματικά επεισόδια αυξάνονται όσο το προηγούμενο τετράγωνο. Μα η ανθρώπινη ζωή είναι τρισδιάστατη, τα επεισόδια αυξάνονται στον κύβο. Σκεφτείτε τώρα, τα επεισόδια που θα μπορούσανε να μπουν σ’ένα πεντάλεπτο της ανθρώπινης ζωής. Θα φθάναμε στο άπειρο.

– Δεν ξέρω εάν αυτά που μου είπε ήταν αληθινά ή φανταστικά. Εκείνο που έχει για μένα σημασία είναι ότι εγώ τα δέχτηκα σαν αληθινά.

«Πάψαν τα λόγια πια…» του Μανόλη Αναγνωστάκη (1925-2005)

Πάψαν τα λόγια πια…

Πάψαν τα λόγια πια ν’ αποτελούν χρησμούς
Οι δυνατοί οι στίχοι προφητείες
Μες στην τερπνή ζωή σε ποθητή γαλήνη
Μας χάιδευε το μέτωπο η ωραία Ειρήνη                                                         5

Γιατί οι γέροι είμαστε αδύναμοι κι έχουμε ανάγκη όχι μόνο τα εγκώμια τον νέων, κατά βάθος έχουμε ανάγκη το αίμα τους. | Αλεξάντρο Σάμπρα

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «μπονσάι» του Αλεξάντρο Σάμπρα

– Ο πόνος διαγράφεται και περιγράφεται. ΓΚΟΝΣΑΛΟ ΜΙΛΛΑΝ

– Ο Χούλιο απέφευγε τις σοβαρές σχέσεις, κρυβόταν, όχι από τις γυναίκες, αλλά από τη σοβαρότητα, μια και ήξερε πως η σοβαρότητα είναι εξίσου αν όχι και πιο επικίνδυνη από τις γυναίκες.

– Γρήγορα έμαθαν να διαβάζουν τα ίδια, να σκέφτονται παρόμοια, να κρύβουν τις διαφορές. Πολύ γρήγορα δημιούργησαν μια ματαιόδοξη οικειότητα. Τουλάχιστον εκείνο τον καιρό ο Χούλιο και η Ειμίλια κατάφεραν να ενωθούν οι δυο τους σε μια μάζα. Ήταν, εντέλει, ευτυχισμένοι. Για τούτο δε χωρά καμία αμφιβολία.

Οι άνθρωποι δεν απελευθερώνονται από την οδύνη όταν βιώνουν αυτή ή εκείνη τη φευγαλέα απόλαυση, αλλά όταν κατανοήσουν την εφήμερη φύση όλων των συναισθημάτων τους και σταματήσουν να τα επιθυμούν. | Noah Harari

Ιωάννινα – Οκτώβριος 2018

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο » Sapiens» του Yuval Noah Harari

– Το να είμαστε ευτυχισμένοι δεν είναι τίποτα παραπάνω από το να βιώνουμε ευχάριστες σωματικές αισθήσεις. Καθώς η βιομηχανία μας περιορίζει την ένταση και τη διάρκεια των αισθήσεων αυτών, ο μόνος τρόπος να κάνουμε τους ανθρώπους να αισθανθούν ένα υψηλότερο επίπεδο ευτυχίας για μεγάλη περίοδο είναι να ρυθμίσουμε το βιοχημικό τους σύστημα.

– Οι αξίες μας κάνουν όλη τη διαφορά για το αν θα βλέπουμε τον εαυτό μας σαν ένα «δυστυχισμένο σκλάβο ενός μικρού δικτάτορα» ή αν θα θεωρούμε ότι «φροντίζουμε στοργικά μια καινούργια ζωή». Όπως είχε πει ο Νίτσε, αν έχεις ένα γιατί για να ζεις, μπορείς να αντέξεις σχεδόν κάθε πώς. Μια ζωή με νόημα μπορεί να είναι εξαιρετικά ικανοποιητική ακόμα και μέσα σε δυσκολίες, ενώ μια ζωή χωρίς νόημα είναι μια τρομαχτική δοκιμασία όσο άνετη κι αν είναι.

Δεν υπάρχει νησί όπου και μέσα στη δυστυχία ακόμα να μην μπορούμε να ζήσουμε εν ειρήνη. | Marguerite Yourcenar

photo: Πάργα, Ιούνιος 2017

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Τί; Η Αιωνιότητα» της

Marguerite Yourcenar

– Πρέπει να μοιάζει ως ένα βαθμό κανείς με τους ανθρώπους, για να μπορεί να δοκιμάσει να τους αλλάξει.

– Αυτές οι ελευθεροστομίες, όπως όλα τα άσεμνα αστεία, βγαίνουν ασφαλώς από ένα στέρεο, αστικό και χριστιανικό απόθεμα περιφρόνησης για τη σάρκα. Δεν υπερηφανεύονται πως είναι, όπως το λένε, ενάρετοι (σαν να συνόψιζε η εγκράτεια όλες τις αρετές)’ η απόλυτη αγνότητα, άλλωστε, θα εξέθετε τους άνδρες ως ύποπτους για ανικανότητα, τις γυναίκες για κάποιο κρυφό ελάττωμα, το θέμα ήταν να παίρνεις ελευθερίες χωρίς κινδύνους.

– Όλους θα μας αιφνιδιάσει ο θάνατος. Το ουσιαστικό είναι να έχεις προσφέρει θυσία τη ζωή σου.

Ο παγκόσμιος πολιτισμός δε θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο από τη συνεργασία πολιτισμών σε παγκόσμια κλίμακα, όπου ο καθένας διαφυλάσσει την πρωτοτυπία του. | Claude Levi Strauss

Έκθεση φωτογραφίας ~ Θεσσαλονίκη 2018 ~ photo by GTsik

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Φυλή κσι Ιστορία Φυλή και Πολιτισμός» του Claude Levi Strauss

– …το μοναδικό μειονέκτημα που μπορεί να ταλαιπωρήσει μια ανθρώπινη ομάδα και να την εμποδίσει να ολοκληρώσει πλήρως τη φύση της, είναι το να ζει μόνη.

– Και δίπλα στις διαφορές που οφείλονταν στην απομόνωση υπήρχαν οι διαφορές, εξίσου σημαντικές, που οφείλονταν στη γειτνίαση: επιθυμία αντίθεσης, διάκρισης, προσωπικής ανάδειξης.

Το θλιμμένο πνεύμα βρίσκει ανάπαυση στη μοναξιά. Αποστρέφεται τους ανθρώπους όπως το πληγωμένο ελάφι φεύγει από το κοπάδι και ζει σε μια σπηλιά μέχρι να γιατρευτεί ή να πεθάνει. | Χαλίλ Γκιμπράν

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο » Τα σπασμένα φτερά «

του Χαλίλ Γκιμπράν

– Ξεκάθαρα τονίζει το γεγονός, που όλοι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να κατανοήσουν, αλλά που οι πιο πολλοί το αγνούν, οτι πολύ λίγα είναι τα σπουδαία πράγματα στη ζωή. Πολύ συχνά ο Λιβανέζος ποιητής μας θυμίζει πως αν οι ανθρώπινες σχέσεις πάσχουν, κανένα άλλο μέρος της ζωής δεν μπορεί να έχει μεγάλη σημασία. Μήπως τάχα μπορούν ο πλούτος, η δύναμη, ή το κύρος να αναπληρώσουν τη σιωπηλή αγωνία της προδωμένης καρδιάς;

– Κάθε νέος θυμάται την πρώτη του αγάπη και προσπαθεί να ξαναζήσει την παράξενη εκείνη ώρα, που η θύμησή της αλλάζει τα πιο βαθιά του αισθήματα και τον κάνει τόσο ευτυχισμένο, παρ’ όλη την πίκρα που κρύβει μέσα στο μυστήριό της.