ΑΝΑΘΗΜΑ XVII ~ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΥΡΑΣ

photo by EvAr

ΑΝΑΘΗΜΑ

XVII

Το φίδι με παρακολούθησε

        να κατεβαίνω

την απάτητη προκυμαία

και ζήλεψε την αφοβιά μου.

Ήταν η μητέρα μου και δε θα με εγκατέλειπε ποτέ. Αυτό το είχα απλώς αποδεχτεί και το θεωρούσα δεδομένο. Και δεν την είχα ευχαριστήσει ποτέ γι’ αυτό, όπως δεν είχα ευχαριστήσει ποτέ τον ήλιο που με ζέσταινε. | Καλεντ Χοσεϊνι

Μέτσοβο, Ιούνιος 2017

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Και τα βουνά μίλησαν» του Καλεντ Χοσεϊνι

– Πέρα μακριά από τις ιδέες
του πράττειν το λάθος ή το σωστό
υπάρχει ένα άλλο πεδίο. Εκεί θα σε συναντήσω.
Τζελαλεντίν Ρουμί, 13ος αιώνας

– Εκπαιδεύεται στις τέχνες, στα γράμματα και στις επιστήμες, στα φιλοσοφικά ρεύματα και στη φιλανθρωπία. Δεν του λείπει τίποτα. Κάποια μέρα, όταν γίνει άντρας, μπορεί να επιλέξει να φύγει, και θα είναι ελεύθερος να το κάνει. Υποψιάζομαι πως θα επηρεάσει πολλές ζωές με την ευγένειά του και θα προσφέρει χαρά σε όσους είναι παγιδευμένοι μέσα στη θλίψη.

– Αναρωτήθηκε πώς ένα τόσο εύθραυστο κορμάκι μπορούσε να περικλείει τόση χαρά, τόση καλοσύνη. Δεν μπορούσε· η καλοσύνη ξεχείλιζε από μέσα της, ξεχυνόταν από τα μάτια της. Ο πατέρας ήταν διαφορετικός. Ο πατέρας είχε τη σκληρότητα μέσα του. Τα μάτια του κοίταζαν τον ίδιο κόσμο που έβλεπαν τα μάτια της μητέρας, αλλά εκείνος έβλεπε μονάχα αδιαφορία, ατελείωτο κάματο. Ο κόσμος του πατέρα ήταν άτεγκτος. Κανένα καλό δεν παραχωρούσαν δωρεάν. Ακόμη και την αγάπη. Πλήρωνες για τα πάντα. Κι αν ήσουν φτωχός, ο μόχθος ήταν το νόμισμά σου.

Ποιά είναι ετούτη η ψυχή που με κρατάει εμένα ακόμα μέσα της και δε με διώχνει! Και δε μπορείς να φανταστείς πώς μου ‘ρθε… Ήταν σα νά ‘βλεπα απο πάνω. Απ’ τα ψηλά. | Νίκου Χουλιάρα

photo by DesPin

Αξιοσημείωτα από το διήγημα «Μπακακόκ» του Νίκου Χουλιάρα

– Φίλους εγώ δεν έκανα. Όχι πως δεν τους ήθελα, αλλά να…. οι φίλοι πάνε μαζί με τις δουλειές και τα συμφέροντα.

– Οι δουλειές είναι γι’ αυτούς που το χουν βάλει αμέτ-μουχαμέτ να προκόψουν, γιατί νιώθουν ότι τους κοιτάνε απ’ όλες τις μπάντες. Δε βαρυέσαι… Άνθρωποι χωρίς πρασινάδα, στεγνοί. Εκεί, όλη μέρα σαν τα σκυλιά, στα ίδια και στα ίδια.

Το υπαρξιακό μοντέλο του Ίρβιν Γιάλομ

Ο σύγχρονος ψυχολόγος Ίρβιν Γιάλομ το 1981 προσδιόρισε τέσσερεις απόλυτες υπαρξιακές ανησυχίες, που έχουν μεγάλη σημασία στην ψυχοθεραπεία: Το θάνατο, την ελευθερία, την απομόνωση και την έλλειψη νοήματος στη ζωή. Κάθε μία από αυτές τις ανησυχίες προκαλεί εσωτερικές συγκρούσεις στο υπαρξιακό πλαίσιο αναφοράς, όπως το αντιλαμβάνεται ο Γιάλομ.

Με το να σ’ εξορίσουν δεν έβλαψαν παρά μόνο τον εαυτό τους. Συγχώρεσέ τους και βοήθησε τους να καταλάβουν. | Ρίτσαρντ Μπαχ

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον» του Ρίτσαρντ Μπα

photo by Johnny Di

 

✔ Οι πιο πολλοί το μόνο που μπαίνουν στον κόπο να μάθουν είναι οι βασικές αρχές της πτήσης- δηλαδή πώς να πετούν για να φτάσουν από την ακροθαλασσιά στην τροφή τους και πάλι πίσω. Γι αυτούς δεν έχει σημασία το πέταγμα αλλά το φαγητό. Όμως για τούτον εδώ μετρούσε πολύ περισσότερο η χαρά του να πετάει.

✔ Δεν ένιωσε καθόλου ένοχος για την παραβίαση όλων των υποσχέσεων που είχε δώσει στον εαυτό του. Υποσχέσεις σαν κι αυτές είναι μόνο για όσους αποδέχονται τα συνηθισμένα.

✔ Η απόφασή του να γίνει ένας ακόμα σαν όλους τους άλλους τον έκανε να νιώσει καλύτερα. Δε θα υπήρχαν πια δεσμοί με τη δύναμη που τον έσπρωχνε στη μάθηση θα έπαυαν οι προκλήσεις και οι αποτυχίες. Και θα ήταν όμορφα αν σταματούσε να σκέφτεται…

✔ Η ταχύτητα ήταν δύναμη, η ταχύτητα ήταν χαρά η ταχύτητα ήταν ατόφια ομορφιά!

Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική·
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.
Εκεί σπάροι και πέρκες
ανεμόδαρτα ρήματα
ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια
όσα είδα στα σπλάχνα μου ν’ ανάβουνε
σφουγγάρια, μέδουσες
με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων
όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη.

Σίβυλλες: Περιπλανώμενες ανάμεσα σε θεούς και ανθρώπους.

 Σίβυλλα ήταν το συλλογικό όνομα μιας κατηγορίας μαντικών γυναικών, με μεγάλη προφητική δύναμη, που δεν είχαν πραγματική συγγένεια αίματος μεταξύ τους, αλλά μοιράζονταν πολλά χαρακτηριστικά. Ήσαν αποκλειστικά γυναίκες που είχαν την ικανότητα να προλέγουν τα μελλοντικά με στίχους….
Σε αντίθεση με τις Πυθίες, δεν ήταν ενταγμένες σε κάποιο ναό ή ιερατείο.
Ήταν συνήθως περιπλανώμενες, κατάγονταν και δρούσαν σε και από πολλούς λαούς και πολιτισμούς, και οι προφητείες τους γίνονταν σε μορφή διαγγέλματος. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι προφήτισσες αυτές έδιναν τις προφητείες τους χωρίς να τις έχει ρωτήσει κανένας και χωρίς να έχουν σχέση με κανένα μαντείο. Με τη λέξη Σίβυλλα λοιπόν, χαρακτηριζόταν η οποιαδήποτε γυναίκα με μαντική ικανότητα που προφήτευε αυθόρμητα, χωρίς να ερωτηθεί, όταν περιερχόταν σε έκσταση, μελλοντικά συμβάντα, συνήθως δυσάρεστα ή φοβερά. Αυτό συνέβαινε, όπως πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, γιατί δεχόταν την επίσκεψη ενός θεϊκού πνεύματος.
Όταν έδιναν τις προφητείες τους ήταν σε εκστατική κατάσταση και ο κόσμος πίστευε ότι τα λόγια τους αποτελούσαν τη φωνή του θεού. Η κάθε Σίβυλλα πιστευόταν ότι είχε το προφητικό χάρισμα από τη γέννησή
της. Τη θεωρούσαν μια ύπαρξη ανάμεσα στον θεό και στο άνθρωπο. Δεν ήταν
βέβαια αθάνατη, αλλά η διάρκεια της ζωής της ξεπερνούσε κατά πολύ τα
ανθρώπινα μέτρα. Και όπως ο χρησμοδότης θεός Απόλλων κρατούσε τη λύρα,
έτσι και η Σίβυλλα κρατούσε ένα άλλο έγχορδο μουσικό όργανο, τη σαμβύκη
(είδος τριγωνικής λύρας). Η επαφή της Σίβυλλας με το θείο προϋπέθετε την
παρθενία της.
Μια Σίβυλλα, όπως είπαμε, δεν ήταν στην υπηρεσία κανενός μαντείου και δεν έκανε την προφητική της δύναμη επάγγελμα. Έτσι μπορούσε να πηγαίνει από τον ένα τόπο στον άλλο, όπου λατρευόταν ως μια θεία μορφή και αυτό ήταν ένας σοβαρός λόγος για να προκύψουν μαρτυρίες για πολλές Σίβυλλες.
Ο κάθε τόπος από όπου είχε περάσει, είχε δράσει και είχε λατρευτεί η μια Σίβυλλα, δημιουργούσε μια δικιά του σιβυλλική παράδοση, που δεν μπορούσε να ταυτιστεί με την ανάλογη παράδοση ενός άλλου τόπου. Έτσι ο κάθε τόπος που είχε μια σιβυλλική παράδοση πίστευε τη δικιά του Σίβυλλα.
Η κύρια διαφορά ανάμεσα στις Σίβυλλες και στις προφήτιδες των διάφορων μαντείων είναι ότι οι δεύτερες, όπως π.χ. η Πυθία στο Μαντείο των Δελφών, προφήτευαν μόνο απαντώντας σε καλώς καθορισμένα ερωτήματα, ενώ οι Σίβυλλες προφήτευαν χωρίς να δεχθούν προηγουμένως ερωτήσεις.
Οι παραδόσεις για τις Σίβυλλες είναι αρχαιότατες.

Φαίνεται ότι σχετικές παραδόσεις από τις χώρες της Μέσης Ανατολής πέρασαν στον ελληνικό χώρο μέσα από τη Μικρά Ασία σε εποχή που επικρατούσαν μυστικιστικές τάσεις και δεν είχε ακόμα γεννηθεί ο φιλοσοφικός στοχασμός στα παράλια της Ιωνίας. Η πίστη των αρχαίων λαών στην ευαίσθητη και διαισθητική φύση της γυναίκας συνετέλεσε ώστε πολλά αποφθέγματα σε τύπο χρησμού ή προφητείας να τα αποδίδουν σε μια Σίβυλλα και έτσι σιγά-σιγά εμπλουτίσθηκε η παράδοση. Πολλές φορές τους αποδίδονταν προφητείες επινοημένες μετά από μεγάλα γεγονότα, κι επειδή αυτό ήταν πολύ εντυπωσιακό, έκανε τον πολύ κόσμο να δίνει προσοχή στις προφητείες της Σίβυλλας.

Δημιουργήθηκε έτσι μια πλούσια συλλογή από σιβυλλικούς χρησμούς, των οποίων η επίδραση στον λαό ήταν αισθητή μέχρι τον Μεσαίωνα. Τον Μεσαίωνα διατηρούσαν πολλά βιβλία γραμμένα από τις Σίβυλλες, και οι ηγέτες φαίνεται ότι τα συμβουλεύονταν συχνά.

Πρώτη μνεία αυτών των βιβλίων γίνεται κατά την εξιστόρηση της βασιλείας του μισομυθικού Ρωμαίου βασιλιά Ταρκύνιου. Από την Κυμαία Σίβυλλα (το όνομα αναφέρεται στην Κύμη της Καμπανίας στην Ιταλία) είχε αγοράσει ο βασιλιάς των Ρωμαίων Ταρκύνιος τα βιβλία των «σιβυλλικών χρησμών», τα οποία φυλάγονταν στη Ρώμη, και συγκεκριμένα στον ναό του Δία στο Καπιτώλιο.
Αυτά τα βιβλία, εκ των οποίων μόνο κάποια αποσπάσματα έχουν διασωθεί, δεν πρέπει να συγχέονται με τους «Σιβυλλικούς Χρησμούς», 12 βιβλία με προφητείες που εικάζεται ότι έχουν συγγραφεί σε ιουδαιοχριστιανικό περιβάλλον.

Τα αρχαιότερα ελληνικά κείμενα κάνουν λόγο για μια Σίβυλλα. Έτσι μιλούν για τη Σίβυλλα ως μια συγκεκριμένη μορφή πρώτος ο Ηράκλειτος και ύστερα ο Ευριπίδης, ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας. Ο πρώτος που μιλάει για Σίβυλλες στον πληθυντικό είναι ο Αριστοτέλης. Οι ύστερα από αυτόν πηγές ξέρουν τρεις, τέσσερις ή και δέκα Σίβυλλες.

Άτιτλο ~ FERNANDO PESSOA

Δεν ξέρω αν η αγάπη που προσφέρεις είναι αγάπη που έχεις

‘Η λες ότι έχεις. Μου την προσφέρεις. Αυτό αρκεί.

Δεν μπορούν τα χρόνια να με κάνουν νεότερο,

Επομένως γιατί όχι οι ψευδαισθήσεις;

«… τίποτα πάγιο δεν υπάρχει στον κόσμο, σ’ όλο το λεξικό δεν υπάρχει μια λέξη που να την βάλεις προσκεφάλι, τα πάντα είναι ένα συνεχές πηγαινέλα απ’ τα πράγματα στα ονόματα στα πράγματα…»~Οκτάβιο Πάθ

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Ο γραμματικός πίθηκος» του Οκτάβιο Πάθ

– Τα ζώα το βάζουν στα πόδια ή επιτίθενται, τα δέντρα εμμένουν καθηλωμένα στον τόπο. Υπομονή: φυτικός ηρωισμός. Να μην είσαι λιοντάρι μήτε φίδι: να σαι δρυς ή πιρού.(δέντρο της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής)

– Ναι, το ξέρω’ η φύση – ή αυτό που λέμε φύση: ένα σύνολο από αντικείμενα και διαδικασίες, που μας περιβάλλει και που, εναλλάξ, μας γεννά και μας καταβροχθίζει – δεν είναι ο συνένοχος κι ούτε ο έμπιστός μας. Επομένως, δεν είναι θεμιτό να προβάλλουμε τα συναισθήματά μας πάνω στα πράγματα και ούτε ν’ αποδίδουμε σ’ αυτά αισθήσεις και πάθη. Εξίσου αθέμιτο να ‘ναι άραγε και να αναζητάς, ανάμεσα στα αντικείμενα έναν οδηγό, μια διδαχή για τη ζωή; Να μάθεις την τέχνη της αμεταβλησίας μέσα στην ταραχή του στροβίλου, να μάθεις να μένεις ήρεμος και να ‘σαι διαφανής σαν το ακίνητο αυτό φως ανάμεσα στις φρενιτικές φυλλωσιές- αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα πρόγραμμα ζωής.

ΔΥΝΑΜΗ~ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΥΡΑΣ

ΔΥΝΑΜΗ

Η φτελιά με συμβουλεύει να μην παραδίνομαι

                                                             στο ευτελές

γιατί εμείς συνεχίζουμε τη μακρά πορεία

και μετά το θάνατο

φυλακισμένοι στην ωραιότητα

των πολυτίμων λίθων οι εχθροί

θα δουν το άστρο μας να λάμπει