Δεν είχα όραση, γεύση και όσφρηση, άκουγα αμυδρά, δεν γνώριζα την ανατομία μου, ένιωθα τον εαυτό μου να μιλάει στους άλλους σα θαμμένος και πνιγμένος μέσα στον ίδιο του το λιπώδη ιστό -άραγε όλα τούτα τα συμπτώματα δεν ταίριαζαν στον Κάτω Κόσμο της ψύχωσης; | Φίλιπ Ροθ

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Το βυζί» του Φίλιπ Ροθ

– Την ξέρω καλά αυτή την οπτική, που βλέπει τα πάντα τρομερά και μυστήρια. Σκέψου την αιωνιότητα, σκέψου, αν θες, τη λήθη, και τότε όλα θα σου φανούν θαυμάσια. Πάντως, αν μου το επιτρέπετε ομολογώ με κάθε ταπεινοφροσύνη πως μερικά πράγματα είναι πιο θαυμάσια από τ’ άλλα. Ένα τέτοιο πράγμα είμαι κι εγώ.

– …δηλαδή ζώντας χώρια. Έτσι εξασφαλίζαμε ζεστασιά, ασφάλεια, αγάπη και συντροφιά, χωρίς το βάρος της εξάρτησης, χωρίς τη φθοροποιό πλήξη ούτε τους άγριους πόθους, τις στρατηγικές της απάτης του εξευμενισμού και της κυριαρχίας, που έχουν χαλάσει σχεδόν όλους του γνωστούς μου γάμους.

– Βλέπετε, δεν υπάρχει λόγος να είμαι κόσμιος ή ευπρεπής. Δε μ’ ενδιαφέρει, σας διαβεβαιώ, κανένα πρωτόκολλο, αφού έγινα βυζί.

– Ήθελα να γίνω πολλά πράγματα στη ζωή μου, και μάλιστα πολύ πιο παράξενα, εκτός απ’το ν’ αποκτήσω στήθος σε κείνη την παραλία, ή να γίνω το βυζί της Κλαίρης. Κι αν τελικά κι αυτό είναι παραμύθι, τότε γιατί μια αθώα επιθυμία (αν ήταν ποτέ «επιθυμία») προορισμένη μάλλον να θέλξει και να κολακέψει, παρά να γίνει αληθινή, μια επιθυμία που δεν πηγάζει από τη λαχτάρα, αλλά από την ευτυχία και την ευδαιμονία της στιγμής, γιατί να πραγματοποιηθεί, όταν ελπίδες και όνειρα επιτακτικά, όνειρα εκφρασμένα με απελπισία, τόσες φορές, έφτασαν να υλοποιηθούν βήμα βήμα;

Το διάβασμα δεν θέλει μόνο διάβασμα!

Pawel Kuczynski

Του Νίκου Τσούλια

     Το διάβασμα δεν είναι μια ουδέτερη πράξη. Δεν γίνεται για να περάσει η ώρα ούτε για να σκοτώσουμε το χρόνο μας. Δεν είναι κατάσταση ηρεμίας και αδιαφορίας.

     Το διάβασμα, που αντιστοιχεί σε μια σύνθετη: προσωπική, κοινωνική και πολιτιστική λειτουργία, κουβαλάει την ψυχοσυναισθηματική και πνευματική ανάγκη της και το αξιακό της στερέωμα, το ιστορικό της φορτίο και την «υπόσχεσή» της για ένα μέλλον δημιουργικό και ελπιδοφόρο. Όλους τους ανθρώπους όπου γης και όπου χρόνου συνδέει το πιο ισχυρό νήμα, εκείνο του διαβάσματος και της γνώσης.

Πρόθυμα θά ‘δινα τη ζωή μου για ένα μέρος ασφαλές με μόνιμη ζεστασιά, αν δε με παράσερνε σ’ όλο τον κόσμο σαν κλωστή η φτερωτή πυξίδα της ζωής. | Αρσένι Ταρκόφσκι

Parga Summer 2021 | photo by GTsik

ΖΩΗ, ΖΏΗ
1. Σε προαισθήματα δεν πιστεύω, και τα σημάδια
δε με φοβίζουν. Τη συκοφαντία δεν την τρέμω
ούτε και το φαρμάκι. Δεν υπάρχει θάνατος
στη γη. Όλοι είν’ αθάνατοι. Όλα είν’ άθάνατα.
Δε χρειάζεται να φοβάσαι το θάνατο στ; δεκαεφτά,
ούτε και στα εβδομήντα. Το φώς κι η πραγματικότητα
υπάρχουν, όχι όμως το σκοτάδι ούτε κι ο θάνατος,
Όλοι μας είμαστε τώρα στην παραλία,
κι εγώ με όσους τραβούν τα δίχτυα
όπου έχει πιαστεί ψαριά αθανασίας.

Αλβέρτου Αϊνστάιν «Γιατί Σοσιαλισμός»

(Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο 1 τεύχος του Αμερικανικού περιοδικού Monthly Review, το 1949)

Ας εξετάσουμε πρώτ’ απ’ όλα το ζήτημα αυτό από την άποψη της επιστημονικής γνώσης. Μπορεί να φανεί ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές μεθοδολογικές διαφορές ανάμεσα στην αστρονομία και την οικονομία: οι επιστήμονες και στους δύο τομείς προσπαθούν να ανακαλύ­ψουν τους νόμους, που έχουν γενική εφαρμογή σε ορισμένες ομάδες φαινομένων; για να κά­νουν την αμοιβαία σχέση των φαινομένων αυτών όσο γίνεται πιο κατανοητή. Αλλά τέτοιες με­θοδολογικές διαφορές υπάρχουν στην πραγματικότητα. Η ανακάλυψη των γενικών νόμων στον τομέα της οικονομίας είναι δυσκολότερη γιατί τα υπό παρατήρηση οικονομικά φαινόμε­να, επηρεάζονται συχνά από πολλούς παράγοντες, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να εκτιμη­θούν ξεχωριστά. Εκτός από αυτό, η πείρα που συγκεντρώθηκε από την αρχή της λεγόμενης πολιτισμένης περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας, υποβάλλονταν και υποβάλλεται, ως γνω­στόν, σε σοβαρές επιδράσεις και περιορισμούς όχι μόνο οικονομικού χαρακτήρα. Για παρά­δειγμα, οι περισσότερες μεγάλες δυνάμεις στην ιστορία οφείλουν την ύπαρξη τους στις κατα­κτήσεις. Οι λαοί κατακτητές εδραιώνονταν νομικά και οικονομικά ως προνομιούχα τάξη στην κατακτημένη χώρα… Πουθενά δεν έχει ξεπεραστεί πραγματικά εκείνο που ο Βέμπλεν απο­καλεί «ληστρική φάση» ανάπτυξης της ανθρωπότητας. Ορισμένα οικονομικά γεγονότα, που παρατηρούμε, αφορούν τη φάση αυτή και μάλιστα οι νόμοι, που μπορούμε να εξάγουμε από αυτά, δεν είναι εφαρμόσιμοι σε καμιά άλλη φάση. Δεδομένου ότι ο πραγματικός σκοπός του σοσιαλισμού είναι ακριβώς να ξεπεράσει τη «ληστρική φάση» στην ανάπτυξη της ανθρωπότη­τας και να προχωρήσει προς τα εμπρός, η οικονομική επιστήμη στη σημερινή κατάστασή της μπορεί να ρίξει μόνο ένα πολύ ασήμαντο φως στη σοσιαλιστική κοινωνία του μέλλοντος.

Πώς να διαχειριστούμε την ανησυχία, την κριτική και την προσωποποίηση

Αν έπρεπε να ξεχωρίσουμε κάποιους από τους σημαντικότερους παράγοντες που κάνουν τη ζωή μας δύσκολη, αυτοί θα ήταν: η ανησυχία, η κριτική και η προσωποποίηση (να τα κάνουμε όλα προσωπικά). Άλλους τους επηρεάζουν περισσότερο και άλλους λιγότερο, ανάλογα με την ανατροφή που είχαν και τον προγραμματισμό που έλαβαν.

Η ανησυχία

 

Η ανησυχία σε επίπεδο σκέψεων, που εκφράζεται στο σώμα ως άγχος και φόβος, έχει τις ρίζες της στο πώς έχει διαμορφωθεί ο εαυτός. Αν ο εαυτός αποτελείται από πεποιθήσεις ανεπάρκειας, ενοχών ή αναξιότητας, τότε οι σκέψεις που αφορούν όλες τις δραστηριότητες του εαυτού θα περιλαμβάνουν ανησυχία. Οι σκέψεις για το μέλλον σχετικά με κάτι που θέλει να κάνει κάποιος ή πώς θα το κάνει, θα παρουσιάζουν τις καταστάσεις γεμάτες με κινδύνους και απειλές: η ανικανότητα, η κριτική, η απόρριψη και η αποτυχία, θα επανέρχονται ξανά και ξανά στο προσκήνιο ως τα πιθανότερα σενάρια. Μακροχρόνια το σώμα θα υποφέρει από αυτές τις σκέψεις και γι’ αυτό δεν αποκλείεται να εμφανιστούν και ψυχοσωματικά συμπτώματα, μέχρι που το σύστημα θα γίνει δυσλειτουργικό και θα πάρει κάποιος την απόφαση να αλλάξει ό,τι μπορεί να αλλάξει. 

Λέον Τολστόι: «Ευτυχία δεν είναι να κάνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά να θέλεις πάντα αυτό που κάνεις»

Ήταν αθεράπευτα ντροπαλός μα είχε φύση ανήσυχη. Παρά το γεγονός ότι προερχόταν από αριστοκρατική οικογένεια, έχασε και τους δύο του γονείς πολύ νωρίς στη ζωή του. Έτσι δεν θα χαρακτήριζε κανείς την παιδική του ηλικία ως πολυτελή, αλλά περισσότερο ως επώδυνη.

Και αυτό διότι δεν έχασε μόνο τους γονείς του, αλλά και την επόμενη κηδεμόνα του, όπου τελικά μετακόμισε σε σπίτι θείου του. Παρά το γεγονός ότι περιβαλλόταν από το θάνατο των αγαπημένων του, ο Λέων προσπάθησε να διατηρήσει στη μνήμη του τις πιο ευτυχισμένες στιγμές εκείνων των χρόνων.

Ο Τολστόι αποτέλεσε έμπνευση για τον Γκάντι, ο οποίος επηρεάστηκε από δοκίμια του πρώτου για την ειρήνη, πάνω στα οποία θεμελίωσε στη συνέχεια τη θεωρία του περί μη βίαιης αντίστασης στην αδικία. Αλλά και ο Martin Luther King λέγεται πως εμπνεύστηκε από τις ιδέες του μεγάλου αυτού συγγραφέα.

Ίσως αυτή είναι η τιμωρία για όσους υπήρξαν άκαρδοι: να καταλάβουν μόνον όταν τίποτα πια δεν μπορεί να γίνει. | Καλέντ Χοσεϊνί

photo by DesPin

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Στη χώρα των χρυσών ήλιων» του Καλέντ Χοσεϊνί

– Η καρδιά του άντρα είναι πολύ κακό πράμα, πολύ κακό. Δεν είναι σαν τη μήτρα της μάνας. Δε ματώνει, δεν τεντώνει για να κάνει χώρο για σένα Μόνο εγώ σ’ αγαπάω.

– Φοβάσαι ότι μπορεί να βρω την ευτυχία που εσύ δε γνώρισες ποτέ. Και δε θέλεις να γίνω ευτυχισμένη. Δε θέλεις να έχω μια καλή ζωή. Η δική σου καρδιά είναι κακή.

– Διότι μια κοινωνία δεν έχει καμία πιθανότητα να πάει μπροστά αν οι γυναίκες της είναι αμόρφωτες, Λεϊλά. Καμία πιθανότητα.

τέλος, στην προστασία κάποιας τυχαίας στέγης, να φέγγετε μεταθανάτιο φώς, σαν λέξη. | Αρσένι Ταρκόφσκι

Fire Sculptures by Johnny Di

Η δράση ξεθωριάζει -η δύναμή μου,
δυο αόρατοι άξονες διαμαντένιοι’
η ακοή αδυνατίζει, γεμάτη αλλοτινή βροντή
κι απ’ την ανάσα του πατρικού σπιτιού μου’
γεροδεμένοι μύες κρέμασαν
σαν βόδια γέρικα σε χωράφι οργωμένο’
και πίσω απ’ τον ώμο μου τη νύχτα
δε λάμπουν πια φτερούγες.

Ο παιδαγωγός σου δεν μπορεί να είναι άλλο από ελευθερωτής σου (Νίτσε – Ο Σοπενχάουερ ως παιδαγωγός)

Ο ταξιδευτής εκείνος, που είχε δει πολλές χώρες και λαούς και κάμποσες ηπείρους, και τον ρώτησαν ποια ιδιότητα των ανθρώπων συνάντησε παντού, έλεγε: «έχουν μια κλίση στην οκνηρία». Σε μερικούς θα φανεί ότι θα μιλούσε σωστότερα και πιο έγκυρα αν έλεγε: «είναι όλοι δειλοί». Κρύβονται κάτω από ήθη και απόψεις.

 

Κατά βάθος, κάθε άνθρωπος ξέρει καλά πως βρίσκεται στον κόσμο για μία φορά και μόνο, ως κάτι μοναδικό, και πως καμιά άλλη τόσο παράξενη σύμπτωση δε θα συνταιριάξει, για δεύτερη φορά, μια τόσο θαυμάσια πολλαπλότητα σε ενότητα, όπως είναι αυτός: το ξέρει αυτό, αλλά το κρύβει σαν μια κακή συνείδηση – για ποιο λόγο; Από φόβο μπρος στον γείτονα, ο οποίος απαιτεί τη σύμβαση, τη στιγμή που και ο ίδιος καλύπτεται με αυτή.

Τι είναι όμως αυτό που αναγκάζει κάποιον να φοβάται τον γείτονα, να σκέφτεται και να πράττει αγεληδόν, και να μην είναι ευχαριστημένος με τον ίδιο του τον εαυτό; Η ντροπαλοσύνη, ίσως, για λίγους και σπάνιους. Για τους περισσότερους, όμως, είναι η νωθρότητα, η φυγοπονία, δηλαδή εκείνη η ροπή στην οκνηρία, για την οποία μίλησε ο ταξιδιώτης.

Κίνητρό του ήταν η ειλικρίνεια και η βαθιά πίστη. Πολύ δύσκολα αντιστέκεται κανείς σε κάτι τέτοιο. | Αρούν Γκάντι

photo by DesPin

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο του Αρούν Γκάντι «Μαχατμα Γκάντι: Το δώρο του θυμού»

-Και παρότρυνε τις γυναίκες να μην αποδέχονται τον μύθο ότι είχαν αδύναμη θέληση ή ότι χρειάζονταν προστασία. Συχνά οι καταπιεσμένοι άνθρωποι αυξάνουν το βάρος που κουβαλούν, εσωτερικεύοντας την αρνητική εικόνα που τους δίνουν αυτοί οι οποίοι θέλουν να τους εξουσιάζουν. Προέτρεπε τις γυναίκες να μη σκέφτονται έτσι και να ορθώνουν το ανάστημά τους στους άντρες που προσπαθούσαν να τις υποδουλώνουν. «Κανείς δεν μπορεί να σας ελευθερώσει αν δεν ελευθερώσετε εσείς τον εαυτό σας», τους έλεγε.

-«Οι άνθρωποι θα με ακολουθήσουν στη ζωή μου, θα με λατρέψουν στον θάνατό μου, μα δεν θα κάνουν τον σκοπό μου σκοπό τους».