Η Φιλία στη φιλοσοφία του Επίκουρου.

Γράφει η Μαρία Σκαμπαρδώνη

Ο Επίκουρος, αυτός ο τόσο παρεξηγημένος φιλόσοφος, έζησε μία ζωή αναζητώντας την ευτυχία της ψυχής. Αναζήτησε την ηδονή, όχι με την έννοια της σωματικής απόλαυσης και της άκρατης σαρκολατρίας, αλλά με την έννοια του μέτρου και όλων εκείνων που χρειάζονται πραγματικά για τη ζωή μας. Η ηδονή είναι εκείνη που απαλλάσσει τον άνθρωπο από εξωτερικούς φόβους και άγχη.

Ο πνευματικός άνθρωπος για τον Επίκουρο, όχι μόνο δεν είναι εκείνος που αποστασιοποιείται από τον κόσμο, αλλά που μένει μέσα σε αυτόν και απολαμβάνει την κοινωνική συνύπαρξη. Ο Επίκουρος συνήθιζε να λέει ‘’ “Απ’ όλα τα αγαθά που παρέχει η Σοφία για έναν ευτυχισμένο βίο το μεγαλύτερο είναι η απόκτηση της φιλίας’’.

Ο Επίκουρος είναι τρομερά καινοτόμος, θεωρώντας τη φιλία ανώτερο αγαθό από τον έρωτα: Η ερωτική πράξη από μόνη της δεν έχει τίποτα το επιλήψιμο, όμως πολύ πιο σημαντική από το σεξ ή τον έρωτα είναι η φιλία, που “χορεύει ολόγυρα στην οικουμένη καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας“.

Ο Επίκουρος στη ζωή μου…

Γράφει η Μαρία Σκαμπαρδώνη

Η Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία επηρέασε τη ζωή μου και αποτελούσε πάντοτε αντικείμενο της μελέτης μου. Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Σωκράτης, Δημόκριτος, Ιπποκράτης. Μοναδικοί, απαράμιλλοι, πνεύματα που σφράγισαν για πάντα τον ρου και την πορεία της ανθρωπότητας.

Όμως, στη δική μου καρδιά φώλιασε με παντοτινή αγάπη  ένας φιλόσοφος παρεξηγημένος αλλά και δημοφιλής παράλληλα, ο Επίκουρος. Η φιλοσοφία του με βοήθησε να απαγκιστρωθώ από την υλιστική μανία με την οποία μας καταπνίγουν τα περιοδικά και τα μέσα, ωθώντας με να βρω την ευτυχία σε άλλα, πιο σημαντικά πράγματα. Στο να ζω αθόρυβα τη ζωή μου, μη προσπαθώντας να κερδίσω την έγκριση και την αποδοχή των πολλών.

ΟΙ ΠΑΠΥΡΟΙ ΤΟΥ ΕΡΚΟΛΑΝΟ-ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ

 

Φιλόδημος ο Επικούρειος Φιλόσοφος
(110 π.Χ-40 π.Χ)

Ο Φιλοδήμος γεννήθηκε στα Γάδαρα της Παλαιστίνης γύρω στα 110 π.Χ (σημερινό Umm Quais της Ιορδανίας),Η πόλη Γάδαρα ανήκε στην περιφέρεια της εμπορικής και γεωγραφικής συνομοσπονδίας γνωστή σαν Δεκάπολις .Πιθανόν η πόλη Γάδαρα να πήρε το εξελληνισμένο όνομα σε ανάμνηση του μακεδονικού χωριού Γάδειρα .Θεωρείται η πόλη των φιλοσόφων .Έχουμε από τα Γάδαρα τους κυνικούς φιλοσόφους Μένιππο, Μελέαγρο και Οινόμαο,άλλους φιλοσόφους όπως τον Ιάμβλιχο και ρήτορες όπως τον Θεόδωρο και Άσπανη και τον Φίλο τον μαθηματικό Ο Φιλόδημος υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα με πλούσια συγγραφική δράση Φιλόσοφος, ιστορικός της φιλοσοφίας, θεωρητικός της ρητορικής και της ποίησης, οικονομολόγος και ποιητής .Απέκτησε φήμη και σαν επιγραμματοποιός.
Μετανάστευσε στην Αθήνα και σπούδασε φιλοσοφία και δη επικούρεια φιλοσοφία.
Το όνομά του συνδέεται με μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις έργων από την αρχαιότητα στο Ερκολάνο της σημερινής Ιταλίας..
(Στην Μεγάλη Ελλάδα υπήρχαν 151 Ελληνικές πόλεις ,στην Σικελία 89 Ελληνικές πόλεις.)

Επίκουρος:Θέλεις να είσαι ευτυχισμένος;Η ευτυχία σου εξαρτάται μόνο από εσένα!

Θέλεις να είσαι ευτυχισμένος; Φυσικά και θέλεις! Τότε τι σε εμποδίζει; Η ευτυχία σου εξαρτάται μόνο από εσένα. Αυτό υποστήριζε ο Επίκουρος, ένας από τους πιο παρεξηγημένους Έλληνες φιλοσόφους. Το βασικό εμπόδιο για την ευτυχία έλεγε ότι είναι το άγχος.

Το λεξικό μας λέει ότι άγχος είναι η συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονη συνεχή δυσφορία και οφείλεται σε φόβο ή ανησυχία για κάτι. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ἄγχω που σημαίνει στραγγαλίζω, πνίγω (ότι δηλαδή κάνει το άγχος στην ευτυχία.)
Η φιλοσοφία του Επίκουρου βασιζόταν σε τέσσερις βασικές αλήθειες. Ονομάζεται και «θεραπεία με τα τέσσερα μέρη», ένα γιατρικό για την επιδημική ασθένεια του ανθρώπινου άγχους: «δεν υπάρχουν θεϊκά πλάσματα που μας απειλούν· δεν υπάρχει μετά θάνατο ζωή· αυτό που χρειαζόμαστε είναι εύκολο να το αποκτήσουμε· αυτό που μας κάνει να υποφέρουμε είναι εύκολο να το υπομείνουμε.» όπως μας λέει και ο μεταγενέστερος επικουρικός Φιλόδημος στο απόσπασμα του ποιήματος που παρέθεσα στην αρχή της ανάρτησης. Ας δούμε αυτά τα τέσσερα μέρη λίγο πιο αναλυτικά:

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΝΑ ΖΕΙΣ ΣΑΝ ΘΕΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ – ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΥΣ

 

Ποιος είναι ο Επικούρειος Άνθρωπος; Φυγόπονος, πνευματικά ρηχός, άθεος, διεφθαρμένος ηδονοθήρας, απόμακρος και αντικοινωνικός, εγωπαθής και αδιάφορος για τους άλλους, δειλός και μόνιμα κρυπτόμενος, οπαδός μιας ανήθικης παρωδίας της Ελληνικής Φιλοσοφίας, αυτή είναι σε γενικές γραμμές η αντίληψη που καλώς ή κακώς επικρατεί σήμερα. Όχι ανεξήγητα άλλωστε αφού από την εποχή ακόμα του Επίκουρου η φιλοσοφία του συνάντησε λυσσαλέες αντιδράσεις, συκοφαντήθηκε, κάποιες φορές πλαστογραφήθηκε και διαστρεβλώθηκε άγρια από τους αντιπάλους της, αρχικά από τους Ακαδημικούς αργότερα από τους Στωικούς και τέλος από τους Χριστιανούς που όλοι περιέργως είχαν διαχρονικά άριστες σχέσεις με τις εκάστοτε εξουσίες.

Ο αντίπαλος και σύγχρονος του Επίκουρου, διευθυντής της Ακαδημίας Αρκεσίλαος για να εξηγήσει γιατί έχανε σε μόνιμη βάση μαθητές προς τον Κήπο ενώ σπανίως γινόταν το αντίθετο έλεγε περιφρονητικά πως «τον άνδρα μπορείς να τον κάνεις ευνούχο, τον ευνούχο όμως δεν μπορείς να τον κάνεις άνδρα».

Ο Διότιμος ο στωικός συκοφαντούσε τον Επίκουρο αποδίδοντάς του πενήντα αισχρές επιστολές, που ήταν φυσικά πλαστές, όπως μας πληροφορεί ο Διογένης ο Λαέρτιος και που πιθανότατα έγραψε ο ίδιος ο Διότιμος. Το ίδιο έγινε και από τους μαθητές του Ποσειδώνιου του Στωικού, Νικόλαο και Σωτίωνα. Ο Επίκτητος επίσης τον αποκαλούσε κιναιδολόγο και τον λοιδορούσε με τον χειρότερο τρόπο.

Ο Επικουρισμός με τον υλισμό του και την αθεοφοβία του έγινε το κόκκινο πανί για την Χριστιανική Θρησκεία που αισθάνθηκε ότι απειλείται η πνευματική κυριαρχία της και τον πολέμησε με λύσσα. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς έλεγε: «Εάν ο Απόστολος Παύλος χτύπησε τους φιλοσόφους είχε υπ’ όψιν του μονάχα τους Επικούρειους».

Γιατί όμως όλη αυτή η αντίδραση στο συγκεκριμένο φιλοσοφικό ρεύμα που κάνει τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τουλάχιστον με αμηχανία κάποιον όταν δηλώνει Επικούρειος;

Ποιος είναι τελικά ο Επικούρειος Άνθρωπος;

Ένας περίεργος κήπος….του Επίκουρου

Τοσο κατα τον Δημοκριτο οσο και κατα τον Ηρακλειτο ο ανθρωπος αντιλαμβανεται τη φυση με τη νοηση!

Αντιθετως κατά το επικουρειο φυσιο/ψυχο/λογικο συστημα οι αισθησεις μας είναι ο αδιαψευστος μαρτυρας της αληθειας!

Τεσσερα είναι τα κριτηρια της αληθειας στη γνωσιοθεωρια του Επικουρου

Το κυνήγι της Ηδονής ~ Επίκουρος

Ο Επικούρειος «Ηδονισμός», πρόκληση για τους φαρισαίους της ασκητικής «αγνότητας», παρεξηγήθηκε, παρανοήθηκε και έδωσε αφορμή στις πιο ηλίθιες και κακόβουλες διαστροφές..Λαβή για μεγαλύτερη συσκότιση έδωσε και η μετάφραση της «ηδονής» στα λατινικά με τη λέξη voluptas, που είναι περισσότερο φορτωμένη με αισθησιακή απόχρωση, καθώς και πλαστογραφημένες επιστολές που κυκλοφορούσαν με το όνομα του Επίκουρου. Πενήντα τέτοιες ασελγείς επιστολές έγραψε μόνο ο Διότιμος ο Στωικός!..Στην πιο γυμνή της μορφή η διαστροφική παρερμηνεία λέει : << Για ύψιστο αγαθό έχουν (οι επικούρειοι) την ηδονή. Αποθέωση της κοιλιάς. Να φάμε να πιούμε, γιατί αύριο θα πεθάνουμε..>>.

Το παράδοξο του Επίκουρου

«Επιθυμεί ο Θεός να αποτρέψει το κακό, μα δεν είναι ικανός;

Τότε δεν είναι παντοδύναμος …;

Είναι ικανός, αλλά δεν το επιθυμεί;

Τότε είναι μοχθηρός..

Είναι και ικανός και το επιθυμεί;

Τότε από πού προέρχεται το κακό;

Μήπως είναι και ανίκανος και δεν το θέλει;

Τότε γιατί τον αποκαλούμε Θεό; «

Οι τρεις υποθέσεις του Επίκουρου για το θάνατο

Στην επιστολή του προς Μενοικέα γράφει ο Επίκουρος:

Το πιο φρικτό από τα κακά, ο θάνατος,
δεν είναι τίποτα για μας (τους επικούρειους),
επειδή όταν υπάρχουμε εμείς, αυτός δεν υπάρχει,
και όταν επέλθει ο θάνατος, τότε δεν υπάρχουμε εμείς.

Λάθε βιώσας ή το κυνήγι της ευτυχίας κατά τον Επίκουρο

Τι φέρνει την ευτυχία; Παραπλανητικό το ερώτημα, θα έλεγε ο Επίκουρος, γι’ αυτό και αιώνια βασανιστικό. Αφού σημασία δεν έχει τι φέρνει την ευτυχία, αλλά τι είναι ευτυχία.
Αυτό δε χρειάζεται και πολλή ανάλυση. Η ευτυχία δεν μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από τη σταθερά καλή διάθεση, αυτήν που βιώνεις μόνιμα και όχι παροδικά. Γιατί το μεγάλο πρόβλημα είναι η διάρκεια – το θέμα είναι να διατηρείς τη διάθεσή σου ακμαία κάθε μέρα. Γι αυτό και το λάθε βιώσας , δηλαδή η αποχή από τη δημόσια ζωή (εξ αιτίας της αντιπαλότητας, της διαπλοκής και των υποκριτικών ανθρώπινων σχέσεων ) και το να ζεις τη ζωή σου απαρατήρητα, να έχεις αθόρυβη ζωή, να διαφυλάξεις την ψυχική σου γαλήνη, είναι ίσως ο μόνος δρόμος στην εποχή μας να πλησιάσει κανείς την ευτυχία.