Πότε να επιμένετε και πότε να παραιτείστε

photo by DesPin

“Σκέψου αυτούς που όχι από έλλειψη σταθερότητας αλλά από απραξία, είναι πολύ ασταθείς για να ζουν όπως επιθυμούν, αλλά ζουν μόνο όπως είχαν αρχίσει κάποτε τη ζωή τους”.

Σενέκας – Περί της πνευματικής γαλήνης.

Στο βιβλίο του Πότε αξίζει να επιμένεις…και πότε πρέπει να το ξεχνάς ο Σεθ Γκόντιν σκιαγραφεί μια ενδιαφέρουσα αναλογία από τρεις τύπους ανθρώπων που συναντά κανείς στην ουρά του ταμείου του σουπερμάρκετ.
Ο ένας μπαίνει σε μια μικρή σειρά και μένει εκεί όσο αργά κι αν κινείται ή όσο γρηγορότερα κι αν φαίνεται να προχωρούν οι άλλες.
Ένας άλλος αλλάζει επανειλημμένα ουρές, ανάλογα με την ουρά στην οποία υποθέτει ότι θα κερδίσει μερικά δευτερόλεπτα.

Ρούπερτ Σπάιρα: Πότε είναι απαραίτητο να σκεφτόμαστε

Οι σκέψεις είναι απαραίτητες μόνο σε τρεις περιπτώσεις: 1) για να αντιμετωπίσουμε πρακτικά ζητήματα, 2) για να ερευνήσουμε τη φύση μιας εμπειρίας και 3) για να γιορτάσουμε μια εμπειρία. Αν οι σκέψεις δεν εξυπηρετούν καμία από αυτές τις περιπτώσεις, τότε προέρχονται από τον ψευδή εαυτό μας.

 

Πρώτη περίπτωση: Έστω ότι μας τηλεφωνεί ο γείτονάς μας και μας λέει ότι χρειάζεται τη βοήθειά μας για κάτι που του συμβαίνει. Εμείς πρέπει να αντιδράσουμε. Θα πάμε στο σπίτι του, ή θα καλέσουμε ένα ασθενοφόρο, ή θα κάνουμε κάτι άλλο. Σ’ αυτήν την περίπτωση είναι απαραίτητο να σκεφτούμε. 

Ο Αριστοτέλης για την επιείκεια

Elia, Chalkidiki, Hellas 2019 [photos by DesPin]

«Η επιείκεια ταιριάζει με τη μεγαλοψυχία. Είναι γενναιότητα της ψυχής, κι αυτό γιατί τρέφει τη συγχώρεση μέσα της. Το τελικό συμπέρασμα του Αριστοτέλη για την επιείκεια είναι απολύτως σαφές:
«Είναι λοιπόν φανερό τι είναι το επιεικές· είναι επίσης φανερό ότι είναι δίκαιο, και ακόμη από ποια μορφή του δικαίου είναι καλύτερο»

«Δικό μου»: Πώς η ψευδαίσθηση της ιδιοκτησίας θρέφει το Εγώ

Σύβοτα 2019

Μια κατάσταση που αντιμετωπίζουμε σαν να είναι πραγματική, είναι μια κατάσταση στην οποία πιστεύουμε πάντα ότι κάτι είναι δικό μας. Χωρίς την έννοια «δικό μου» όλες οι καταστάσεις και οι εμπειρίες είναι απρόσωπες και δεν γίνονται αντιληπτές ως «η πραγματικότητά μου».

Χωρίς «δικό μου» υπάρχει μόνο παρατήρηση. Γι’ αυτό οι συνειδητοί δάσκαλοι συμβουλεύουν να μην προσκολλόμαστε σε τίποτα, να μην προσωποποιούμε τίποτα, αλλά να αντιμετωπίζουμε όλες τις εμπειρίες μας ως αντικείμενα που εμφανίζονται μέσα στο χώρο της επίγνωσης και εξαφανίζονται πάλι μέσα σ’ αυτόν.

Deepak Chopra: Η αληθινή δύναμη έρχεται από τον Εαυτό, όχι από το εγώ

Το εγώ δεν είναι αυτό που είστε πραγματικά. Το εγώ είναι η εικόνα που έχετε πλάσει για τον εαυτό σας. Είναι η κοινωνική σας μάσκα, ο ρόλος που παίζετε.

 

Αυτή η κοινωνική σας μάσκα ζει και μεγαλώνει με την επιδοκιμασία. Επιθυμεί να ελέγχει και να τρέφεται από την εξουσία, μιας και ζει μέσα στο φόβο.

Friedrich Nietzsche – Ευγένεια, χυδαιότητα, χαμένη αξιοπρέπεια

photo by ChrisTsik

«Η ευτυχία μου: Από τότε που κουράστηκα να γυρεύω, έμαθα να βρίσκω. Από τότε που κάποιος άνεμος μου εναντιώθηκε, ταξιδεύω με όλους τους ανέμους». Φρίντριχ Νίτσε.

Πάντα βρίσκω όλους τους ανθρώπους, όπως κι αν τους κοιτάζω, με καλοσύνη ή κακία, να φροντίζουν για ένα πράγμα: Πως να εξυπηρετήσουν τη συντήρηση του είδους. Και φροντίζουν γι’ αυτό, όχι από αγάπη για το είδος, αλλά γιατί δεν υπάρχει μέσα τους τίποτα παλιότερο, δυνατότερο, ανέλεκτο και πιο ακατανόητο από αυτό το ένστικτο, γιατί είναι αλήθεια πως το ένστικτο αυτό, είναι στην κυριολεξία η ουσία του είδους μας, η ουσία του κοπαδιού μας.

Παρ’ όλο που τα καταφέρνουμε αρκετά γρήγορα μπορώ να πω, με τη συνηθισμένη φυσικά μυωπία μας, να ξεχωρίζουμε από απόσταση πέντε βημάτων τους ομοίους μας, σε χρήσιμους και σε άχρηστους, σε καλούς και σε κακούς ανθρώπους, ωστόσο αν καθίσουμε και τα βάλουμε κάτω και κάνουμε έναν απολογισμό και σκεφτούμε το γενικό σύνολο αυτού του ξεχωρίσματος, καταλήγουμε σε μια φοβερή δυσπιστία. Δεν μας ικανοποιεί το ξεχώρισμα, δεν είμαστε σίγουροι και στο τέλος τα παρατάμε.

Στο κάτω κάτω της γραφής, ίσως ο πιο άχρηστος, ο πιο βλαβερός άνθρωπος να είναι ο πιο χρήσιμος για τη συντήρηση του είδους. Γιατί ο άνθρωπος αυτός -ο βλαβερός- συντηρεί στον εαυτό του ή στους άλλους ανθρώπους, διάφορα ένστικτα που χωρίς αυτά η ανθρωπότητα θα είχε εδώ και πολύ καιρό αποχαυνωθεί και διαφθαρεί…

Osho: Νιώθεις ένταση επειδή απορρίπτεις τον εαυτό σου

photo by StavTsik

Η πηγή από την οποία προέρχονται όλες οι εντάσεις είναι το να θέλεις να γίνεις κάποιος.

Πάντοτε προσπαθείς να γίνεις κάποιος. Κανένας δεν νιώθει άνετα με τον εαυτό του, έτσι όπως είναι. Δεν αποδέχεται τον εαυτό του, τον αρνείται και θεωρεί ότι κάτι άλλο είναι το ιδεώδες, το οποίο και πρέπει να γίνει.

Η βασική ένταση βρίσκεται πάντοτε ανάμεσα σε αυτό που είσαι και σε αυτό που θέλεις να γίνεις. Η ένταση σημαίνει ότι δεν είσαι ευχαριστημένος με αυτό που είσαι και λαχταράς να γίνεις αυτό που δεν είσαι. Η ένταση έχει προκληθεί ανάμεσα σε αυτά τα δυο. Δεν έχει σημασία αυτό που επιθυμείς να γίνεις. Αν θέλεις να γίνεις πλούσιος, διάσημος, δυνατός, ή ακόμα αν θέλεις να ελευθερωθείς, να γίνεις θεϊκός, αθάνατος, αν λαχταράς τη λύτρωση, ακόμα και τότε, η ένταση θα βρίσκεται εκεί.

Αριστοτέλης – Η ψυχή είναι πολυτιμότερη από την περιουσία και το σώμα

photo by DesPin

Συνήθως, οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι, όση και να έχουν αρετή, είναι αρκετή, ενώ για τον πλούτο, τα χρήματα, την ισχύ, τη δόξα, και όλα τα σχετικά, πιστεύουν πως, όσα και να έχουν, δε φθάνουν.

Ο Αριστοτέλης, σε όλους αυτούς, διαμηνύει να προσέξουν ότι δεν αποκτούν και δεν μπορούν να διαφυλάξουν τις αρετές με τα εξωτερικά αγαθά, αλλά, αντίθετα, εκείνα με αυτές. Την ευτυχισμένη ζωή, είτε υπάρχει στη χαρά, είτε στην αρετή, είτε και στα δυο, περισσότερο τη βρίσκουμε σ’ εκείνους που έχουν καλλιεργήσει στο έπακρο το ήθος τους και τη διάνοια, ενώ παραμένουν μετριοπαθείς και μετρημένοι όταν πρόκειται για την κτήση εξωτερικών αγαθών’ όχι, όμως, σ’ εκείνους που διαθέτουν αγαθά περισσότερα από τα χρήσιμα, ενώ, την ίδια στιγμή, υπολείπονται στο ήθος και τη διάνοια. Γιατί τα εξωτερικά αγαθά εξαντλούνται, και περισσότερο αποτελούν μέσο, όπως καθετί που χρησιμεύει σε κάτι άλλο’ η υπερεπάρκειά τους, όμως, αναγκαστικά, είτε βλάπτει είτε, τελικά, δεν ωφελεί καθόλου όσους τα διαθέτουν. Τα αγαθά, τώρα, που αφορούν στην ψυχή, όσο κι αν αφθονούν, τόσο πιο πολύ είναι χρήσιμα’ εφόσον, βέβαια, πρέπει να ζητούμε και σ’ αυτά, όχι μόνο το ωραίο αλλά και το χρήσιμο.

Λέον Τολστόι: «Ευτυχία δεν είναι να κάνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά να θέλεις πάντα αυτό που κάνεις»

Ήταν αθεράπευτα ντροπαλός μα είχε φύση ανήσυχη. Παρά το γεγονός ότι προερχόταν από αριστοκρατική οικογένεια, έχασε και τους δύο του γονείς πολύ νωρίς στη ζωή του. Έτσι δεν θα χαρακτήριζε κανείς την παιδική του ηλικία ως πολυτελή, αλλά περισσότερο ως επώδυνη.

Και αυτό διότι δεν έχασε μόνο τους γονείς του, αλλά και την επόμενη κηδεμόνα του, όπου τελικά μετακόμισε σε σπίτι θείου του. Παρά το γεγονός ότι περιβαλλόταν από το θάνατο των αγαπημένων του, ο Λέων προσπάθησε να διατηρήσει στη μνήμη του τις πιο ευτυχισμένες στιγμές εκείνων των χρόνων.

Ο Τολστόι αποτέλεσε έμπνευση για τον Γκάντι, ο οποίος επηρεάστηκε από δοκίμια του πρώτου για την ειρήνη, πάνω στα οποία θεμελίωσε στη συνέχεια τη θεωρία του περί μη βίαιης αντίστασης στην αδικία. Αλλά και ο Martin Luther King λέγεται πως εμπνεύστηκε από τις ιδέες του μεγάλου αυτού συγγραφέα.

Το αίνιγμα της αριστοτελικής «κάθαρσης»

photo by EvAr

Σε προηγούμενο άρθρο μας στο κυριακάτικο «Βήμα» κάναμε νύξη στον πολυσυζητημένο αριστοτελικό όρο «κάθαρση». Στο παρόν θα επιχειρήσουµε να προσεγγίσουµε ερµηνευτικά, όσο μας είναι δυνατόν, τον όρο αυτόν της «Ποιητικής» του Αριστοτέλη – ακροπατώντας σε μερικά από τα βασικότερα μελετήματα της διεθνούς βιβλιογραφίας. Ο όρος «κάθαρση» αποτελεί, όπως είναι γνωστό, την ακροτελεύτια λέξη του περίφημου ορισμού που δίνει ο Σταγιρίτης στην «Ποιητική» του για την τραγωδία.

 

Για να ξαναθυμηθούμε το νοηματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο απαντά ο αινιγματικός αυτός όρος, παραθέτουμε τον ορισμό αυτόν σε ελεύθερη απόδοση στη νεοελληνική: η τραγωδία είναι μίμηση πράξεως σοβαρής και ολοκληρωμένης, που έχει αρχή, μέση και τέλος και κάποια σημαντική έκταση – μέγεθος ευσύνοπτο.