Κάποιος σου είπε κάτι πριν από δέκα χρόνια κι εσύ ακόμη το κουβαλάς

Έργο έκθεσης μοντέρνας τέχνης στην Θεσσαλονίκη Ιούνιος 2017

Εγώ δεν λέω να εγκαταλείψεις την πραγματική μνήμη σου. Αυτό θα ήταν ανόητο! Η πραγματική μνήμη σου είναι αναγκαία. Πρέπει να γνωρίζεις το όνομά σου, ποιος είναι ο πατέρας σου και ποια είναι η μητέρα σου και ποια είναι η γυναίκα σου και ποιο είναι το παιδί σου και ποια είναι η διεύθυνσή σου. Θα πρέπει να επιστρέψεις στο ξενοδοχείο, θα πρέπει να βρεις και πάλι το δωμάτιό σου. Εγώ δεν μιλάω για την πραγματική μνήμη, αλλά για την ψυχολογική μνήμη. Το πρόβλημα δεν είναι η πραγματική μνήμη, αλλά το να επηρεάζεσαι ψυχολογικά απ’ αυτήν. Προσπάθησε να καταλάβεις τη διαφορά.

Advertisements

Το πρόβλημα της μεταβολής στον Ηράκλειτο, Παρμενίδη και Εμπεδοκλή

Οι τρεις Μιλήσιοι φιλόσοφοι (Θαλής, Αναξίμανδρος, και Αναξιμένης) όπως είδαμε πίστευαν σε ένα – και μόνο – πρωταρχικό στοιχείο, από το οποίο είχαν προκύψει τα πάντα. Αλλά πώς μπορούσε ένα στοιχείο ν’ αλλάξει ξαφνικά μορφή και να γίνει κάτι εντελώς διαφορετικό; Το πρόβλημα αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε πρόβλημα της μεταβολής.

M’ αυτά τα ερωτήματα ασχολήθηκαν μεταξύ των άλλων οι λεγόμενοι Ελεάτες φιλόσοφοι, που πήραν τ’ όνομα τους από την ελληνική αποικία Ελέα στη Νότια Ιταλία. Οι Ελεάτες έζησαν περίπου το 500 π.Χ., και ο πιο γνωστός ανάμεσα τους ήταν ο Παρμενίδης (540-480 π.Χ.).

 

O Παρμενίδης: ο φιλόσοφος του «είναι» και της λογικής

O Παρμενίδης πίστευε πως όλα όσα υπάρχουν υπήρχαν από πάντα. H ιδέα αυτή ήταν πολύ διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα. Τη θεωρούσαν σχεδόν αυτονόητη. Τίποτα δεν μπορεί να γεννηθεί από το τίποτα, έλεγε ο Παρμενίδης. Κι όλα όσα υπάρχουν δεν μπορεί να εξαφανιστούν και να χαθούν μια για πάντα.

O Παρμενίδης, όμως, προχώρησε ακόμη περισσότερο. Δε θεωρούσε δυνατή καμιά απολύτως μεταβολή. Κατά τη γνώμη του, τίποτα δεν μπορούσε ν’ αλλάξει και να γίνει κάτι άλλο από αυτό που ήταν.

Έβλεπε, βέβαια, πως στη φύση διαρκώς όλα άλλαζαν. Με τις αισθήσεις του αντιλαμβανόταν αυτές τις μεταβολές των πραγμάτων. Αλλά δεν μπορούσε να τις φέρει σε αρμονία με αυτά που του υπαγόρευε η λογική του. Καθώς, λοιπόν, βρέθηκε σε δίλημμα, αν έπρεπε να εμπιστευτεί τις αισθήσεις του ή τη λογική του, αποφάσισε υπέρ της λογικής.

Όλοι μας έχουμε ακούσει τη φράση: «Αυτό δεν το πιστεύω, αν δεν το δω με τα μάτια μου». O Παρμενίδης αρνιόταν να δώσει πίστη, ακόμα και σ’ αυτά που έβλεπε: Θεωρούσε πως οι αισθήσεις μάς δίνουν μια λαθεμένη εικόνα του κόσμου, μια εικόνα που δεν ταιριάζει με όσα μάς λέει η λογική μας. Κι ως φιλόσοφος θεωρούσε καθήκον του ν’ αποκαλύψει όλες τις «ψευδαισθήσεις», που μας έδιναν μια λαθεμένη εικόνα του κόσμου και της πραγματικότητας.

Αυτή η δυνατή πίστη στην ανθρώπινη λογική πήρε το όνομα ορθολογισμός. O ορθολογιστής είναι ένας άνθρωπος που εμπιστεύεται απόλυτα τον ανθρώπινο νου ως πηγή της γνώσης μας σχετικά με τον κόσμο.

Ο Επίκουρος στη ζωή μου…

Γράφει η Μαρία Σκαμπαρδώνη

Η Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία επηρέασε τη ζωή μου και αποτελούσε πάντοτε αντικείμενο της μελέτης μου. Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Σωκράτης, Δημόκριτος, Ιπποκράτης. Μοναδικοί, απαράμιλλοι, πνεύματα που σφράγισαν για πάντα τον ρου και την πορεία της ανθρωπότητας.

Όμως, στη δική μου καρδιά φώλιασε με παντοτινή αγάπη  ένας φιλόσοφος παρεξηγημένος αλλά και δημοφιλής παράλληλα, ο Επίκουρος. Η φιλοσοφία του με βοήθησε να απαγκιστρωθώ από την υλιστική μανία με την οποία μας καταπνίγουν τα περιοδικά και τα μέσα, ωθώντας με να βρω την ευτυχία σε άλλα, πιο σημαντικά πράγματα. Στο να ζω αθόρυβα τη ζωή μου, μη προσπαθώντας να κερδίσω την έγκριση και την αποδοχή των πολλών.

Δικαιώματα των γυναικών ~Τζον Στιούαρτ Μιλ

photo by ChrisTsik

Δικαιώματα των γυναικών

Σύμφωνα με την άποψη του Μιλ, ακόμα και μέχρι τη δική του εποχή, «όλο το γυναικείο» και «το μεγαλύτερο μέρος του ανδρικού φύλου» ήταν «δούλοι». Απέκρουε οποιοδήποτε περί του αντιθέτου επιχείρημα, ισχυριζόμενος ότι οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα συνοψίζονταν στην «νομική υποτέλεια του ενός φύλου στο άλλο — [κάτι το οποίο] είναι από μόνο του άδικο, αποτελεί σήμερα ένα από τα βασικότερα εμπόδια στην ανθρώπινη εξέλιξη και πρέπει να αντικατασταθεί από την αρχή της απόλυτης ισότητας». Για τις απόψεις του αυτές, ο Μιλ πρέπει να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στους πρώτους υπέρμαχους των γυναικείων δικαιωμάτων. Το βιβλίο του The Subjection of Women («Για την Υποτέλεια των Γυναικών», μεταφ. Φώτης Τερζάκης, εκδ. Νόηση, 2013) είναι ένα από τα πρώτα βιβλία που γράφτηκαν πάνω στο θέμα από άνδρα συγγραφέα. Στο δοκίμιο αυτό, ο Μιλ επιχειρηματολογεί υπέρ της ισότητας, μιλάει για τον ρόλο της γυναίκας μέσα στον γάμο και για την ανάγκη να αλλάξει αυτός ο ρόλος. Σχολιάζει τις τρεις κύριες πτυχές της ζωής της γυναίκας, οι οποίες, κατά την άποψή του, έβαλαν φραγμούς στην εξέλιξή της: τον κοινωνικό επικαθορισμό του φύλου, την παιδεία και τον γάμο. Ισχυρίζεται ότι η καταπίεση των γυναικών, ένα από τα τελευταία κατάλοιπα του παρελθόντος, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια σειρά προκαταλήψεων που εμπόδισαν σημαντικά την πρόοδο της ανθρωπότητας.

Αριστοτέλης – Η ψυχή είναι πολυτιμότερη από την περιουσία και το σώμα

photo by EvAr

Συνήθως, οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι, όση και να έχουν αρετή, είναι αρκετή, ενώ για τον πλούτο, τα χρήματα, την ισχύ, τη δόξα, και όλα τα σχετικά, πιστεύουν πως, όσα και να έχουν, δε φθάνουν.

Ευτυχία κατα Πλάτωνα

Ευτυχία είναι η αίσθηση της ολοκλήρωσης, της ειρήνης και της ηρεμίας που μας γεμίζει με εσωτερική χαρά και μας επιτρέπει να απολαύσουμε τη ζωή, αν και φαίνεται να είναι ένα άπιαστο όνειρο για τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, μια πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Αργεντινή για το θέμα αυτό, έδωσε ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα: πάνω από το 70% των ανθρώπων που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι ήταν ευτυχισμένοι. Το ποσοστό αυτό είναι παρόμοιο με εκείνο που καταγράφεται στις σκανδιναβικές χώρες, ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και σε άλλα μέρη του κόσμου όπου υπάρχει ευημερία οι αριθμοί ήταν πολύ χαμηλότεροι.

Νίτσε -Το πρόβλημα του Σωκράτη

Οι σοφότεροι άνθρωποι όλων των εποχών κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα για τη ζωή: δεν αξίζει τίποτε… Παντού και πάντα ακούει κανείς τον ίδιο ήχο από το στόμα τους – έναν ήχο γεμάτο από αμφιβολία, από μελαγχολία, από κούραση από τη ζωή, από από αντίσταση στη ζωή. Ακόμη κι ο Σωκράτης είπε όταν πέθαινε: «το να ζεις σημαίνει να ‘σαι άρρωστος πολύ καιρό: χρωστώ έναν πετεινό στον λυτρωτή Ασκληπιό». Ακόμη κι ο Σωκράτης είχε κουραστεί από τη ζωή. – Τι αποδεικνύει όμως αυτό; Τι δηλώνει;

– Άλλοτε θα ’λεγε κανείς (-ω, έχει λεχθεί, και μάλιστα δυνατά, και ιδίως από τους πεσιμιστές μας!): «Κάτι απ’ όλα αυτά πρέπει να ‘ναι αληθινό! Η consensus sapientium υποδεικνύει την αλήθεια». – Μπορούμε σήμερα να μιλούμε έτσι; Πρέπει να μιλούμε έτσι; «Κάτι απ’ όλα αυτά πρέπει να ‘ναι αρρωστημένο», απαντούμε εμείς: πρέπει να εξετάζονται εξονυχιστικά αυτοί οι σοφότεροι άνθρωποι όλων των εποχών! Μήπως δεν πατούσαν καλά στα πόδια τους; Μήπως ήταν αργοπορημένοι; παραπαίοντες; decadents; Μήπως εμφανίζεται η σοφία στη γη σαν τον κόρακα που τον τραβάει η μυρωδιά απ’ το ψοφίμι;

«Ένας και κοινός είναι ο κόσμος για τους ξυπνητούς. Οι κοιμισμένοι ζουν ο καθένας στο δικό του κόσμο. «~ Ηράκλειτος

Σέρρες, Αύγουστος 2018

Ο Ηράκλειτος λέει:
Ξεχνούν οι άνθρωποι στον ξύπνιο τους
και αδιαφορούν γι’ αυτό που συμβαίνει γύρω τους,
όπως και στον ύπνο τους.
Οι ανόητοι, αν και ακούνε, είναι σαν τους κουφούς.
Σ’ αυτούς ταιριάζει η παροιμία ότι ακόμη και παρόντες,
απουσιάζουν.

Ἡράκλειτος: 35 επιλεγμένα αποφθέγματα

Υπάρχουν δύο τρόποι αναπαραγωγής: η σωματική και η ψυχική

Ο πόθος της αναπαραγωγής είναι ένα ακόμη στοιχείο του έρωτα. Υπάρχουν δύο τρόποι αναπαραγωγής: η σωματική και η ψυχική. Οι ερωτευμένοι άνθρωποι ενώνουν τα σώματά τους για να αναπαραχθούν. Η συνουσία είναι θείο πράγμα, λέει η Διοτίμα, όμως ο ψυχικός τρόπος αναπαραγωγής είναι ανώτερος, γιατί η ψυχή γεννά σε μια άλλη άφθαρτες ιδέες και αισθήματα. Αυτοί που εγκυμονούν στην ψυχή συλλαμβάνουν μέσω της σκέψης.