Deepak Chopra: Η αληθινή δύναμη έρχεται από τον Εαυτό, όχι από το εγώ

Το εγώ δεν είναι αυτό που είστε πραγματικά. Το εγώ είναι η εικόνα που έχετε πλάσει για τον εαυτό σας. Είναι η κοινωνική σας μάσκα, ο ρόλος που παίζετε.

 

Αυτή η κοινωνική σας μάσκα ζει και μεγαλώνει με την επιδοκιμασία. Επιθυμεί να ελέγχει και να τρέφεται από την εξουσία, μιας και ζει μέσα στο φόβο.

Friedrich Nietzsche – Ευγένεια, χυδαιότητα, χαμένη αξιοπρέπεια

photo by ChrisTsik

«Η ευτυχία μου: Από τότε που κουράστηκα να γυρεύω, έμαθα να βρίσκω. Από τότε που κάποιος άνεμος μου εναντιώθηκε, ταξιδεύω με όλους τους ανέμους». Φρίντριχ Νίτσε.

Πάντα βρίσκω όλους τους ανθρώπους, όπως κι αν τους κοιτάζω, με καλοσύνη ή κακία, να φροντίζουν για ένα πράγμα: Πως να εξυπηρετήσουν τη συντήρηση του είδους. Και φροντίζουν γι’ αυτό, όχι από αγάπη για το είδος, αλλά γιατί δεν υπάρχει μέσα τους τίποτα παλιότερο, δυνατότερο, ανέλεκτο και πιο ακατανόητο από αυτό το ένστικτο, γιατί είναι αλήθεια πως το ένστικτο αυτό, είναι στην κυριολεξία η ουσία του είδους μας, η ουσία του κοπαδιού μας.

Παρ’ όλο που τα καταφέρνουμε αρκετά γρήγορα μπορώ να πω, με τη συνηθισμένη φυσικά μυωπία μας, να ξεχωρίζουμε από απόσταση πέντε βημάτων τους ομοίους μας, σε χρήσιμους και σε άχρηστους, σε καλούς και σε κακούς ανθρώπους, ωστόσο αν καθίσουμε και τα βάλουμε κάτω και κάνουμε έναν απολογισμό και σκεφτούμε το γενικό σύνολο αυτού του ξεχωρίσματος, καταλήγουμε σε μια φοβερή δυσπιστία. Δεν μας ικανοποιεί το ξεχώρισμα, δεν είμαστε σίγουροι και στο τέλος τα παρατάμε.

Στο κάτω κάτω της γραφής, ίσως ο πιο άχρηστος, ο πιο βλαβερός άνθρωπος να είναι ο πιο χρήσιμος για τη συντήρηση του είδους. Γιατί ο άνθρωπος αυτός -ο βλαβερός- συντηρεί στον εαυτό του ή στους άλλους ανθρώπους, διάφορα ένστικτα που χωρίς αυτά η ανθρωπότητα θα είχε εδώ και πολύ καιρό αποχαυνωθεί και διαφθαρεί…

Osho: Νιώθεις ένταση επειδή απορρίπτεις τον εαυτό σου

photo by StavTsik

Η πηγή από την οποία προέρχονται όλες οι εντάσεις είναι το να θέλεις να γίνεις κάποιος.

Πάντοτε προσπαθείς να γίνεις κάποιος. Κανένας δεν νιώθει άνετα με τον εαυτό του, έτσι όπως είναι. Δεν αποδέχεται τον εαυτό του, τον αρνείται και θεωρεί ότι κάτι άλλο είναι το ιδεώδες, το οποίο και πρέπει να γίνει.

Η βασική ένταση βρίσκεται πάντοτε ανάμεσα σε αυτό που είσαι και σε αυτό που θέλεις να γίνεις. Η ένταση σημαίνει ότι δεν είσαι ευχαριστημένος με αυτό που είσαι και λαχταράς να γίνεις αυτό που δεν είσαι. Η ένταση έχει προκληθεί ανάμεσα σε αυτά τα δυο. Δεν έχει σημασία αυτό που επιθυμείς να γίνεις. Αν θέλεις να γίνεις πλούσιος, διάσημος, δυνατός, ή ακόμα αν θέλεις να ελευθερωθείς, να γίνεις θεϊκός, αθάνατος, αν λαχταράς τη λύτρωση, ακόμα και τότε, η ένταση θα βρίσκεται εκεί.

Αριστοτέλης – Η ψυχή είναι πολυτιμότερη από την περιουσία και το σώμα

photo by DesPin

Συνήθως, οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι, όση και να έχουν αρετή, είναι αρκετή, ενώ για τον πλούτο, τα χρήματα, την ισχύ, τη δόξα, και όλα τα σχετικά, πιστεύουν πως, όσα και να έχουν, δε φθάνουν.

Ο Αριστοτέλης, σε όλους αυτούς, διαμηνύει να προσέξουν ότι δεν αποκτούν και δεν μπορούν να διαφυλάξουν τις αρετές με τα εξωτερικά αγαθά, αλλά, αντίθετα, εκείνα με αυτές. Την ευτυχισμένη ζωή, είτε υπάρχει στη χαρά, είτε στην αρετή, είτε και στα δυο, περισσότερο τη βρίσκουμε σ’ εκείνους που έχουν καλλιεργήσει στο έπακρο το ήθος τους και τη διάνοια, ενώ παραμένουν μετριοπαθείς και μετρημένοι όταν πρόκειται για την κτήση εξωτερικών αγαθών’ όχι, όμως, σ’ εκείνους που διαθέτουν αγαθά περισσότερα από τα χρήσιμα, ενώ, την ίδια στιγμή, υπολείπονται στο ήθος και τη διάνοια. Γιατί τα εξωτερικά αγαθά εξαντλούνται, και περισσότερο αποτελούν μέσο, όπως καθετί που χρησιμεύει σε κάτι άλλο’ η υπερεπάρκειά τους, όμως, αναγκαστικά, είτε βλάπτει είτε, τελικά, δεν ωφελεί καθόλου όσους τα διαθέτουν. Τα αγαθά, τώρα, που αφορούν στην ψυχή, όσο κι αν αφθονούν, τόσο πιο πολύ είναι χρήσιμα’ εφόσον, βέβαια, πρέπει να ζητούμε και σ’ αυτά, όχι μόνο το ωραίο αλλά και το χρήσιμο.

Λέον Τολστόι: «Ευτυχία δεν είναι να κάνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά να θέλεις πάντα αυτό που κάνεις»

Ήταν αθεράπευτα ντροπαλός μα είχε φύση ανήσυχη. Παρά το γεγονός ότι προερχόταν από αριστοκρατική οικογένεια, έχασε και τους δύο του γονείς πολύ νωρίς στη ζωή του. Έτσι δεν θα χαρακτήριζε κανείς την παιδική του ηλικία ως πολυτελή, αλλά περισσότερο ως επώδυνη.

Και αυτό διότι δεν έχασε μόνο τους γονείς του, αλλά και την επόμενη κηδεμόνα του, όπου τελικά μετακόμισε σε σπίτι θείου του. Παρά το γεγονός ότι περιβαλλόταν από το θάνατο των αγαπημένων του, ο Λέων προσπάθησε να διατηρήσει στη μνήμη του τις πιο ευτυχισμένες στιγμές εκείνων των χρόνων.

Ο Τολστόι αποτέλεσε έμπνευση για τον Γκάντι, ο οποίος επηρεάστηκε από δοκίμια του πρώτου για την ειρήνη, πάνω στα οποία θεμελίωσε στη συνέχεια τη θεωρία του περί μη βίαιης αντίστασης στην αδικία. Αλλά και ο Martin Luther King λέγεται πως εμπνεύστηκε από τις ιδέες του μεγάλου αυτού συγγραφέα.

Το αίνιγμα της αριστοτελικής «κάθαρσης»

photo by EvAr

Σε προηγούμενο άρθρο μας στο κυριακάτικο «Βήμα» κάναμε νύξη στον πολυσυζητημένο αριστοτελικό όρο «κάθαρση». Στο παρόν θα επιχειρήσουµε να προσεγγίσουµε ερµηνευτικά, όσο μας είναι δυνατόν, τον όρο αυτόν της «Ποιητικής» του Αριστοτέλη – ακροπατώντας σε μερικά από τα βασικότερα μελετήματα της διεθνούς βιβλιογραφίας. Ο όρος «κάθαρση» αποτελεί, όπως είναι γνωστό, την ακροτελεύτια λέξη του περίφημου ορισμού που δίνει ο Σταγιρίτης στην «Ποιητική» του για την τραγωδία.

 

Για να ξαναθυμηθούμε το νοηματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο απαντά ο αινιγματικός αυτός όρος, παραθέτουμε τον ορισμό αυτόν σε ελεύθερη απόδοση στη νεοελληνική: η τραγωδία είναι μίμηση πράξεως σοβαρής και ολοκληρωμένης, που έχει αρχή, μέση και τέλος και κάποια σημαντική έκταση – μέγεθος ευσύνοπτο.

Ο παιδαγωγός σου δεν μπορεί να είναι άλλο από ελευθερωτής σου (Νίτσε – Ο Σοπενχάουερ ως παιδαγωγός)

Ο ταξιδευτής εκείνος, που είχε δει πολλές χώρες και λαούς και κάμποσες ηπείρους, και τον ρώτησαν ποια ιδιότητα των ανθρώπων συνάντησε παντού, έλεγε: «έχουν μια κλίση στην οκνηρία». Σε μερικούς θα φανεί ότι θα μιλούσε σωστότερα και πιο έγκυρα αν έλεγε: «είναι όλοι δειλοί». Κρύβονται κάτω από ήθη και απόψεις.

 

Κατά βάθος, κάθε άνθρωπος ξέρει καλά πως βρίσκεται στον κόσμο για μία φορά και μόνο, ως κάτι μοναδικό, και πως καμιά άλλη τόσο παράξενη σύμπτωση δε θα συνταιριάξει, για δεύτερη φορά, μια τόσο θαυμάσια πολλαπλότητα σε ενότητα, όπως είναι αυτός: το ξέρει αυτό, αλλά το κρύβει σαν μια κακή συνείδηση – για ποιο λόγο; Από φόβο μπρος στον γείτονα, ο οποίος απαιτεί τη σύμβαση, τη στιγμή που και ο ίδιος καλύπτεται με αυτή.

Τι είναι όμως αυτό που αναγκάζει κάποιον να φοβάται τον γείτονα, να σκέφτεται και να πράττει αγεληδόν, και να μην είναι ευχαριστημένος με τον ίδιο του τον εαυτό; Η ντροπαλοσύνη, ίσως, για λίγους και σπάνιους. Για τους περισσότερους, όμως, είναι η νωθρότητα, η φυγοπονία, δηλαδή εκείνη η ροπή στην οκνηρία, για την οποία μίλησε ο ταξιδιώτης.

Επιθυμίες και ηδονές στην ΠΟΛΙΤΕΙΑ του Πλάτωνα: ο άνθρωπος, το λιοντάρι και το τέρας

Στο κορυφαίο έργο της παγκόσμιας φιλοσοφίας «Πολιτεία», ο Πλάτωνας δεν περιγράφει τόσο τη σωστή οργάνωση ενός κρατικού σχηματισμού, όσο τη μάχη που διεξάγεται στην ψυχή του ανθρώπου ανάμεσα στη λογική και στις επιθυμίες, μία μάχη από την οποία θα κριθεί εάν τελικά κατορθώσει να γευτεί τη μοναδική γνήσια ηδονή, αυτή του ιδανικού βίου.

του Δημήτρη Καλαντζή

Τα τρία μέρη που αποτελούν την ψυχή, κατά τον Πλάτωνα, είναι: το επιθυμητικό, το θυμοειδές και το διανοητικό.

Το επιθυμητικό μέρος της ψυχής εκφράζει τις σωματικές ή «άλογες επιθυμίες» του ανθρώπου, όπως τις ανάγκες του σώματος (πείνα, δίψα, ερωτική διάθεση κ.α.). Είναι η έδρα επιθυμιών, πολύτροπων και πολυώνυμων. Η πραγματοποίηση αυτών των επιθυμιών συνιστά ηδονή, η οποία όμως, σύμφωνα με τον φιλόσοφο, είναι φαινομενική και επιφανειακή. Αν, για παράδειγμα, πεινάς και φας, έχεις απλά ικανοποιήσει την επιθυμία σου να σταματήσεις να πεινάς και τίποτα περισσότερο. Δεν μπορεί από το επιθυμητικό μέρος της ψυχής να προκύψει ουσιαστική ηδονή παρά απλή ικανοποίηση μίας σωματικής, άλογης ανάγκης.

Ο Ηράκλειτος για τους νεκρούς, τους κοιμισμένους, τους κοινούς θνητούς και τους φιλοσόφους.

Ιωάννινα – Οκτώβριος 2018

“Ο άνθρωπος τη νύχτα ανάβει ένα φως για τον εαυτό του και η όραση του σβήνει. Στη διάρκεια της ζωής του, όταν κοιμάται, αγγίζει τον θάνατο, μια και η όραση του έχει σβήσει, ενώ όταν είναι ξύπνιος αγγίζει τον ύπνο”

 

Πρόκειται για ένα από τα πιο συζητημένα αποσπάσματα. Η αδυναμία ορθής ερμηνείας του οδήγησε πολλούς μελετητές να προτείνουν διάφορες διορθώσεις στο αρχικό κείμενο του Κλήμεντος, οι οποίες όμως ελάχιστα συνέβαλαν στην κατανόηση του, καθ’ ομολογία των ίδιων των “διορθωτών” (Marcovich σ. 244). Θα επιχειρήσουμε λοιπόν να αναλύσουμε το απόσπασμα ως έχει, με οδηγό την κοσμοθεωρία του Ηράκλειτου.

Στο πρώτο μέρος περιγράφεται η εμπειρία του ύπνου ως προσωρινός θάνατος της συνείδησης, όπου η όραση του κοιμισμένου σβήνει, δηλαδή χάνει την αυτοσυνειδησία του. Μέσα στον ύπνο του ανάβει ένα φως, το φως του ονείρου, το οποίο όμως δεν διαλύει το σκοτάδι της συνειδησιακής νύχτας, αντίθετα με όσα υποστηρίζουν οι θιασωτές των “μαντικών ονείρων: το σβήσιμο της όρασης (αποσβεσθείς όψεις) δεν οδηγεί σε μία πληρέστερη “ενόραση”, αλλά στην απώλεια της επαφής με τον εξωτερικό κόσμο και τη συνακόλουθη απόσυρση του κοιμωμένου σ ενα χώρο εντελώς υποκειμενικό όπου δεν έχει καν συνείδηση της ταυτότητας του..

Η παρανόηση των ονείρων (Φρειδερίκος Νίτσε)

Έργο έκθεσης μοντέρνας τέχνης στην Θεσσαλονίκη Ιούνιος 2017

Σε εποχές ακατέργαστων, αρχέγονων κουλτουρών, ο άνθρωπος πίστευε ότι μπορούσε να ανακαλύψει στα όνειρα έναν δεύτερο πραγματικό κόσμο: αυτή είναι η καταγωγή κάθε μεταφυσικής. Χωρίς τα όνειρα ο άνθρωπος δεν θα᾿βρισκε κανένα κίνητρο για να χωρίσει τον κόσμο στα δύο. Ο χωρισμός σε ψυχή και σώμα συνδέεται επίσης με τις αρχαιότερες απόψεις για τα όνειρα, όπως είναι η παραδοχή της ύπαρξης ενός ενσώματου ομοιώματος της ψυχής. Η παραδοχή αυτή δεν είναι παρά η ρίζα κάθε πίστης στα φαντάσματα και πιθανόν στους θεούς. «Ο νεκρός εξακολουθεί να ζει, επειδή εμφανίζεται στα όνειρα των ζωντανών». Σ’ αυτό το συμπέρασμα κατέληγαν οι άνθρωποι παλιότερα, για πολλές χιλιετηρίδες.