«…Είναι ένα ωραίο παράδοξο. Ισχυρίζομαι ότι η ευαισθησία κάνει τους ηθοποιούς μέτριους, η άκρα ευαισθησία τους κάνει βραδύνοες, ενώ η ψυχρή αίσθηση και το μυαλό τους κάνουν υπέροχους».
Επιστολή του Ντιντερό στον Γκριμ, 14 Νοεμβρίου 1769
Στο δοκίμιό “Το Παράδοξο Με Τον Ηθοποιό”, ο Ντιντερό επιχειρεί να εξηγήσει τον περίπλοκο μηχανισμό της υποκριτικής τέχνης με τη δική του αντίληψη και θεωρία.
Υποστηρίζει ότι η ευαισθησία δεν είναι απαραίτητη στον ηθοποιό αλλά αντιθέτως είναι επιζήμια για την τέχνη του. Για να συγκινήσει το κοινό του ο ηθοποιός (σύμφωνα με τη θεωρία του) οφείλει να μείνει ασυγκίνητος.
Αποσπάσματα από το δοκίμιο “Το Παράδοξο με τον Ηθοποιό”
…Οι ηθοποιοί καταλαμβάνονται από αδυναμία κάθε φορά που καλούνται να δικαιολογήσουν τη χρησιμότητά τους.
Μάλιστα, φτάνουν στο σημείο να επιχειρηματολογούν δημοσίως περί του θέματος (της χρησιμότητάς του) κι αυτό δεν είναι το πιο ευχάριστο θέαμα (ή ακρόαμα) του κόσμου. Λόγοι που διανύουν αστραπιαία την απόσταση από την κοινότοπη χρηστομάθεια στον αφόρητο δασκαλισμό, όψεις ρητόρων επαρχιακού καφενείου, σουσούμια δικολάβων, πολιτικάντηδων. Για να υποστηρίξουν… τι; Απλά έχει την τεράστια ευθύνη της αναπαραγωγής και της μεταφοράς (όπως ένα όργανο σε μια συμφωνική ορχήστρα) της δημιουργίας. Αυτό με τίποτα δεν μπορεί να το αποδεχθεί.
Ένας ηθοποιός καλείται να παίξει τον ταρτούφο, τον φιλάργυρο, τον μισάνθρωπο, θα παίξει καλά αυτούς τους ρόλους, μα δεν θα κάνει τίποτα σχετικό με αυτό που έκανε ο συγγραφέας, γιατί αυτός… δημιούργησε… τον Ταρτούφο, τον Φιλάργυρο και τον Μισάνθρωπο.
Αυτή είναι η απελπισία του ηθοποιού.
Μια απελπισία… δικαιολογημένη.
Ακόμα κι αν κατανοηθεί η παραπάνω αλήθεια, οι μεγάλοι ηθοποιοί δε θα συμφωνήσουν. Είναι το μυστικό τους.
Οι μέτριοι ή οι πρωτόβγαλτοι ηθοποιοί είναι φτιαγμένοι για να την… απορρίψουν.
Ερχόμαστε τώρα να δούμε αν η… ευαισθησία… είναι το στάδιο δημιουργίας που τους αναλογεί στη θεατρική πράξη ή… είναι ένας μύθος.
…Διαφορετικές ευαισθησίες που συνταιριάζουν για να πετύχουν μεγαλύτερη δυνατή εντύπωση, που εναρμονίζονται σε τόνο, που αδυνατίζουν, που δυναμώνουν, που παίρνουν διάφορες αποχρώσεις για να σχηματίσουν ένα σύνολο που ν’ αποτελεί ενότητα, είναι κάτι που με κάνει να γελάω. Επιμένω λοιπόν και λέω:
Η υπέρμετρη ευαισθησία δημιουργεί μέτριους ηθοποιούς.
Η μέτρια ευαισθησία δημιουργεί το πλήθος των κακών ηθοποιών.
Η ολοκληρωτική έλλειψη ευαισθησίας προετοιμάζει τους εξαίσιους ηθοποιούς.
Τα δάκρυα του ηθοποιού κατεβαίνουν απ’ το μυαλό του, τα δάκρυα του ευαίσθητου ανθρώπου ανεβαίνουν απ’ την καρδιά του.
…Είμαι ευαίσθητος, σημαίνει πως νιώθω έντονα και πως δεν μπορώ ν’ αποδώσω αισθήματα. Σημαίνει πως αποδίδω κάτι, μόνος, σε συντροφιά, σε περιβάλλον οικείο, διαβάζοντας ή παίζοντας για λιγοστούς ακροατές και πως δεν αποδίδω τίποτα άξιο λόγου στο Θέατρο. Συνεχίστε την ανάγνωση