Έκθεση φωτογραφίας ~ Θεσσαλονίκη 2018 ~ photo by GTsik
Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Ο Ηγεμόνας» του ΝΙΚΟΛΟ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ
– Ο Ηγεμόνας (εκδόθηκε το 1531) θεωρήθηκε διαβολικό βιβλίο. Με το διαφωτισμό και την ιταλική παλιγγενεσία ο Μακιαβέλλι βρήκε αρκετούς υποστηρικτές, αλλά αποκαταστάθηκε κυρίως από την ιστοριογραφία του 19ου αιώνα. Σήμερα, παρά την καλύτερη γνώση και κατανόηση του έργου του και της προσωπικότητάς του, το όνομα του εξακολουθεί να προκαλεί ένα είδος τρόμου. Ο λόγος γί’ αυτό φαίνεται ότι είναι πως ο διανοούμενος αυτός του 1500 τόλμησε να μιλήσει για πράγματα που, παρόλο που αποτελούν τους σταθερούς κανόνες που ακολούθησαν και ακολουθούν οι περισσότεροι ηγεμόνες και οι κάθε είδους ηγεμονίσκοι όλων των εποχών, δ ε ν λ έ γ ο ν τ α ι.
– Έτσι, όποιος επιτεθεί εναντίον του Τούρκου, πρέπει να ξέρει ότι θα τους βρει όλους ενωμένους’ και ότι χρειάζεται να ελπίζει μόνο στις ίδιες του τις δυνάμεις και όχι σε εξεγέρσεις των άλλων. Αλλά αν νικηθεί ο εχθρός και συντριβεί ο στρατός του σε μια παρατακτική μάχη έτσι που να μην μπορεί να ξαναφτιάξει στρατούς, δεν έχει να ανησυχεί για τίποτα άλλο παρά για τη γενιά του ηγεμόνα, η οποία άμα αφανιστεί, δεν απομένει τίποτα άλλο να φοβάται, γιατί οι άλλοι δεν έχουν την αφοσίωση του λαού και όπως ο νικητής, πριν από τη νίκη, δεν μπορούσε να ελπίζει σ’ αυτούς, έτσι δεν πρέπει, μετά απ’ αυτήν, να τους φοβάται.
– Αλλά στις δημοκρατίες υπάρχει περισσότερη ζωή, περισσότερο μίσος, μεγαλύτερη επιθυμία για εκδίκηση‘ δεν τις αφήνει, δεν μπορεί να τις αφήσει να ησυχάσουν η ανάμνηση της παλιάς ελευθερίας: γι’ αυτό ο πιο σίγουρος δρόμος είναι ή να τις εξαφανίσεις ή να πας να κατοικήσεις εκεί.
– …ένας συνετος άνθρωπος να μπαίνει πάντοτε σε δρόμους που χάραξαν μεγάλοι άνδρες, και να μιμείται εκείνους που υπήρξαν εξαιρετικοί, έτσι ώστε, ακόμα κι αν δε φτάσει την αρετή τους, τουλάχιστον να πάρει κάποια μυρωδιά της…
– Και όποιος τα κατακτήσει και θέλει να τα κρατήσει πρέπει να προσέξει δύο πράγματα: πρώτο, να σβήσει το αίμα του παλιού ηγεμόνα τους’ και δεύτερο, να μην αλλάξει ούτε τους νόμους τους ούτε τους φόρους τους‘ έτσι σε συντομότατο χρόνο θα αποτελέσουν, μαζί με το παλιό τους κράτος, ένα σώμα.
– Διέλυσε τον παλιό στρατό, έκανε καινούργιο’ άφησε τις παλιές φιλίες, απέκτησε νέες’ και, καθώς είχε δικές του φιλίες και δικούς του στρατιώτες, μπόρεσε πάνω σε τέτοια θεμέλια να χτίσει καθε οικοδόμημα που ήθελε: έτσι ενώ με πολλούς κόπους απέκτησε την εξουσία, με λίγους την κράτησε.
– Δεν μπορούμε όμως να ονομάσουμε ανδρεία το να σκοτώνει κανείς τους συμπολίτες του, να προδίνει τους φίλους του, να είναι χωρίς πίστη, χωρίς ευσέβεια, χωρίς θρησκεία’ οι τρόποι αυτοί μπορούν να κάνουν κάποιον να αποκτήσει εξουσία, αλλά όχι δόξα.
– Γιατί οι αδικίες πρέπει να γίνονται όλες μαζί,έτσι ώστε, κρατώντας λιγότερο, να ενοχλούν λιγότερο: και τα ευεργετήματα πρέπει να γίνονται σιγά -σιγά, για να διαρκεί περισσότερο η γεύση τους.
– Εκτός απ’ αυτό, δεν μπορεί τίμια να ικανοποιήσει τους μεγάλους χωρίς να βλάψει άλλους, ενώ με το λαό μπορεί να το κάνει’ γιατί αυτό που θέλει ο λαός είναι πιο τίμιο απ’ αυτό που θέλουν οι μεγάλοι, επειδή αυτοί θέλουν να καταπιέζουν ενώ εκείνος μόνο να μην καταπιέζεται.
– Γι’αυτό λοιπόν ένας συνετός ηγεμόνας πρέπει να σκεφτεί έναν τρόπο, ώστε οι πολίτες του, πάντοτε και σε οποιαδήποτε περίσταση, να έχουν ανάγκη το κράτος και τον ίδιο: και τότε θα του είναι πάντοτε πιστοί.
– Πρέπει γι’ αυτό ένας ηγεμόνας να μη νοιάζεται για την κακή φήμη του σκληρού, για να κρατήσει τους υπηκόους του ενωμένους και πιστούς’ γιατί με πολύ λίγα δείγματα μπορεί να θεωρηθεί πιο φιλεύσπλαχνος από εκείνους οι οποίοι, από την πολλή φιλευσπλαχνία αφήνουν να επακολουθήσουν ταραχές, που γεννούν φόνους και αρπαγές: γιατί αυτές βλάπτουν συνήθως ολόκληρη την κοινότητα, ενώ οι εκτελέσεις που διατάζει ο ηγεμόνας βλάπτουν μόνο το άτομο.
– Ωστόσο πρέπει να μην είναι ευκολόπιστος και να μην οργίζεται εύκολα, ούτε να φοβάται και τη σκιά του, και να ενεργεί με τρόπο μετριοπαθή με σύνεση και ανθρωπιά, ώστε η υπερβολική ευπιστία να μην τον κάνει απερίσκεπτο και η υπερβολική δυσπιστία να μην τον καταντήσει ανυπόφορο.
– Καταλήγω λοιπόν, επιστρέφοντας στο να προξενεί κανείς και το φόβο και την αγάπη, στο ότι, επειδή οι άνθρωποι αγαπούν κατά τη διάθεσή τους και φοβούνται κατά τη διάθεση του ηγεμόνα, πρέπει ένας συνετός ηγεμόνας να βασίζεται σ’ εκείνο που είναι δικό του, και όχι σ’ εκείνο που ανήκει σε άλλους: πρέπει μόνο να φροντισει να αποφύγει το μίσος, όπως είπα.
– Πρέπει λοιπόν να μάθετε ότι υπάρχουν δύο είδη αγώνα: ο ένας με τους νόμους, ο άλλος με τη δύναμη: ο πρώτος ταιριάζει στον άνθρωπο, ο δεύτερος στα θηρία: αλλά, επειδή ο πρώτος πολλές φορές δε φτάνει, χρειάζεται να καταφύγει κανείς στο δεύτερο.
– Για έναν ηγεμόνα, λοιπόν, δεν είναι απαραίτητο να έχει όλες τις ιδιότητες που γράψαμε ποραπάνω, αλλά είναι εντελώς απαραίτητο να φαίνεται ότι τις έχει.
– Και οι άνθρωποι γενικά κρίνουν περισσότερο με τα μάτια παρά με το μυαλό‘ γιατί μπορεί να βλέπει ο καθένας, αλλά καταλαβαίνουν λίγοι.
-… γιατί ένας άνθρωπος που θέλει να κάνει παντού το καλό είναι επόμενο να καταστρέφεται ανάμεσα σε τόσους που δεν είναι καλοί. Είναι λοιπόν απαραίτητο σε έναν ηγεμόνα, που θέλει να διατηρήσει την εξουσία του, να μάθει να μπορεί να μην είναι καλός, και να μάθει να το χρησιμοποιεί αυτό ή να μην το χρησιμοποιεί ανάλογα με την ανάγκη.
– Στους καιρούς μας δεν είδαμε να κάνουν μεγάλα πράγματα παρά μόνο εκείνοι που θεωρήθηκαν τσιγκούνηδες‘ οι άλλοι έσβησαν.
– Γι’ αυτό είναι πιο συνετό να διατηρείς το όνομα του τσιγκούνη, που γεννάει μια κακή φήμη χωρίς μίσος, παρα, θέλοντας το όνομα του γενναιόδωρου, να είσαι υποχρεωμένος να αποκτήσεις το όνομα του άρπαγα, που γεννάει μια κακή φήμη με μίσος.
– Άξιο περιφρόνησης τον κάνει το να θεωρείται ευμετάβλητος, επιπόλαιος, οκνηρός, δειλός αναποφάσιστος: από αυτά ένας ηγεμόνας πρέπει να φυλάγεται σαν να είναι σκόπελοι και να προσπαθεί στις πράξεις του να φαίνεται μεγαλοπρέπεια, μεγαλοψυχία, σοβαρότητα, δύναμη και στη διευθέτηση των ιδιωτικών υποθέσεων των υπηκόων να θέλει η απόφασή του να είναι αμετάκλητη να ειναι σταθερός στη γνώμη του, ώστε να μη σκέφτεται κανείς ούτε να τον εξαπατήσει ούτε να τον μεταπείσει.
– Και ένα από τα πιο ισχυρά φάρμακα που έχει ένας ηγεμόνας εναντίον των συνωμοσιών, είναι να μην είναι μισητός από την πλειοψηφία: γιατί πάντοτε εκείνος που συνωμοτεί πιστεύει ότι με το θάνατο του ηγεμόνα θα ευχαριστήσει το λαό’ αλλά, αν πιστεύει ότι τον βλάπτει, δε θα έχει το θάρρος να κάνει παρόμοια πράξη, γιατί οι δυσκολίες των συνωμοτών είναι αναρίθμητες.
– Απ’ αυτό μπορει να βγάλει κανείς ένα άλλο αξιοσημείωτο συμπέρασμα: ότι οι ηγεμόνες πρέπει να αναθέτουν τα ζητήματα που απαιτούν ευθύνη σε άλλους, ενώ τα ευχάριστα να τα κρατούν για τον εαυτό τους. Και πάλι καταλήγω στο ότι ένας ηγεμόνας πρέπει να υπολογίζει τους μεγάλους, αλλά να μη γίνεται μισητός στο λαό.
– Πρέπει, εκτός απ’ αυτό, στους κατάλληλους καιρούς του έτους, να κρατάει απασχολημένο το λαό με γιορτές και θεάματα. Και, επειδή κάθε πόλη είναι διαιρεμένη σε συντεχνίες ή συνοικίες, πρέπει να υπολογίζει αυτές τις ομάδες, να συναναστρέφεται μαζί τους μερικές φορές, να δίνει δείγματα φιλανθρωπίας και γενναιοδωρίας, κρατώντας ωστόσο πάντοτε σταθερή τη μεγαλοπρέπεια του αξιώματός του, γιατί αυτή δεν πρέπει να λείψει σε καμιά περίπτωση.
– Όταν βλέπεις τον υπουργό να σκέφτεται περισσότερο τον εαυτό του απο σένα, και σε όλες τις πράξεις να αναζητεί το συνφέρον του, αυτός που κάνει τέτοια πράγματα δε θα είναι ποτέ καλός υπουργός και δε θα μπορείς ποτέ να του έχεις εμπιστοσύνη: γιατί εκείνος που διαχειρίζεται το κράτος κάποιου, δεν πρέπει ποτέ να σκέφτεται τον εαυτό του, αλλά πάντοτε τον ηγεμόνα, και να μην τον απασχολεί ποτέ με πράγματα που δεν τον αφορούν.
– Ένας ηγεμόνας λοιπόν πρέπει πάντοτε να συμβουλεύεται τους άλλους, αλλά όταν το θέλει αυτός, και όχι όταν το θέλουν οι άλλοι’ ακόμα πρέπει να κόβει το θάρρος στον καθένα που θέλει να του δώσει συμβουλή για ένα πράγμα, χωρίς να του την έχει ζητήσει’ αλλά εκείνος πρέπει να ζητάει πολλές συμβουλές και κατόπιν, για τα πράγματα που ζήτησε συμβουλή, να είναι υπομονετικός ακροατής της αλήθειας’ ακόμα, όταν καταλαβαίνει ότι κάποιος από κάποιο φόβο δεν του τη λέει, να δυσαρεστείται.
– Καταλήγω λοιπόν ότι οι καλές συμβουλές, απ’οποιονδήποτε κι αν προέρχονται, συμβαίνει να γεννιούνται από τη σύνεση του ηγεμόνα και όχι η σύνεση του ηγεμόνα από τις καλές συμβουλές.
– Το ίδιο συμβαίνει και με την τύχη: δείχνει την ισχύ της εκεί που δεν έχει οργανωθεί με σύνεση η αντίσταση σ’ αυτήν, και στρέφει προς τα εκεί την ορμή της, όπου ξέρει πως δεν υπάρχουν προχώματα και φράγματα για να τη συγκρατήσουν.
– …νομίζω ότι αυτό γίνεται κυρίως, από τους λόγους που εκτενώς ανέφερα παραπάνω, δηλαδή ότι αυτός ο ηγεμόνας που στηρίζεται εντελώς στην τύχη, καταστρέφετε όταν αυτή μεταβάλλεται. Νομίζω, επίσης, ότι είναι ευτυχισμένος εκείνος που βρίσκει τον τρόπο να προσαρμόζεται με τις απαιτήσεις των καιρών‘ και παρομοίως είναι δυστυχισμένος εκείνος που οι πράξεις του δεν συμφωνούν με τους καιρούς.
Searching The Meaning Of Life! (S.T.M.O.L) 
Σχολιάστε