Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Ψυχανάλυση και Θρησκεία» του Έριχ Φρομ
– Ο άνθρωπος αντιμετωπίζει τις απειλητικές δυνάμεις με τον ίδιο τρόπο που έμαθε, όταν ήταν παιδί, αντιμετωπίζει την ανασφάλειά του, δηλαδή με το να βασίζεται στον πατέρα, να τον θαυμάζει, να τον φοβάται.
– Μονάχα αν νιώσουμε σα μεγάλοι και παύσουμε να είμαστε παιδιά, που εξαρτιούνται από την εξουσία και που τη φοβούνται, μονάχα τότε θα τολμήσουμε να σκεφτόμαστε για λογαριασμό μας· μα ισχύει και το αντίθετο. Μονάχα αν τολμήσουμε να σκεφτόμαστε για λογαριασμό μας, μονάχα τότε θα ελευθερωθούμε από την τυραννία της εξουσίας.
– Το λογικό, η ευλογία του ανθρώπου, είναι συγχρόνως κι η κατάρα του.
– Αν το άτομο δεν κατορθώσει την πληρότητα των δραστηριοτήτων του και τη διοχέτευσή τους σε στόχους προς τον ανώτερό του εαυτό, τότε θα τις διοχετεύσει προς ταπεινότερους στόχους.
– Σήμερα, σα μια συλλογική και δυναμική μορφή της ειδωλολατρείας συναντάμε τη λατρεία της δύναμης, της επιτυχία και της εξουσίας της αγοράς.
– Αυτή η προσήλωση μιας ολόκληρης ζωής γύρο από έναν πρόγονο, η απώλεια τόσης ανθρώπινης ενέργειας σ’ αυτή τη λατρεία του, δε διαφέρει και πολύ από μια θρησκευτική προγονολατρεία. Μας προσφέρει ένα πλαίσιο αναφοράς και μια ενοποιημένη αρχή αφοσίωσης.
– Μονάχα αν συμβεί μια βαθιά αλλαγή σ’ όλη του την προσωπικότητα, μονάχα αν νιώσει ελεύθερος, να σκεφτεί, να αγαπήσει, να βρει μια νέα εστία προσανατολισμού και αφοσίωσης, μονάχα τότε θα μπορέσει να λυτρωθεί από τη δουλική του αφοσίωση στο γονιό του. Μονάχα αν καταφέρει να υιοθετήσει μια ανώτερη μορφή θρησκείας, θα μπορέσει να λυτρωθεί από την κατώτερη. Οι νευρωτικοί με ψυχαναγκασμούς, παρουσιάζουν διάφορες μορφές ιδιωτικής λατρείας σε κάτι.
– Ακόμα και ο πιο παράλογος προσανατολισμός, εφόσον είναι κοινός, σε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, δίνει στο άτομο το αίσθημα ότι ανήκει κάπου, ότι έχει κάποια ασφάλεια και σταθερότητα, κάτι που λείπει από τον νευρωτικό άτομο.
– Ο Θεός δεν είναι σύμβολο ισχύος επί του ανθρώπου, αλλά σύμβολο των δυνάμεων του ίδιου του ανθρώπου.
– Αυτή, όμως, η αποξένωση του ανθρώπου από τις δικές του δυνάμεις, δεν τον κάνει μονάχα να αισθάνεται δουλικά εξαρτημένος από το Θεό, αλλά τον κάνει και κακό. Γίνεται ένας άνθρωπος χωρίς πίστη στους ανθρώπους του, ή στον εαυτό του, χωρίς την εμπειρία της δικής του αγάπης, χωρίς την εμπειρία της δικής του λογικής.
– Το σωστό ή το λαθεμένο, το αληθινό ή το ψεύτικο, προσδιορίζονται από την αγέλη. Αλλά δεν είμαστε μόνο πρόβατα. Είμαστε και άνθρωποι. Είμαστε προικισμένοι με την επίγνωση του εαυτού μας, προικισμένοι με την λογική που από την ίδια της τη φύση είναι ανεξάρτητη από την αγέλη. Οι πράξεις μας μπορεί να προσδιορίζονται από τα πορίσματα της σκέψης μας, ανεξάρτητα του αν οι άλλοι αποδέχονται τις απόψεις μας ή όχι.
– Αν το άτομο παραβιάζει την ηθική ή πνευματική του ακεραιότητα, εξασθενίζει ή ακόμα παραλύει την όλη του προσωπικότητα. Είναι δυστυχισμένος και υποφέρει.
– Ο «προσανατολισμένος» άνθρωπος με την έννοια του όρου όπως τον χρησιμοποιώ εδώ, είναι αυτός που έχει μετατρέψει τον εαυτό του σ΄ ένα εμπόρευμα χωρίς τίποτε το σταθερό ή το σίγουρο, εκτός από την ανάγκη του να ευχαριστεί και την ετοιμότητά του ν’ αλλάζει ρόλους. Όσο καιρό πετυχαίνει στις προσπάθειές του απολαμβάνει μια κάποια ασφάλεια, αλλά αυτή η προδοσία του ανώτερου εαυτού, και των ανθρώπινων αξιών, αφήνει ένα εσωτερικό κενό και ένα αίσθημα ανασφάλειας, που θα εκδηλωθεί όταν κάτι δεν πάει καλά σ’ αυτό τον αγώνα για επιτυχία. Αλλά, και στην περίπτωση ακόμα που όλα θα πήγαιναν καλά, συχνά θα πληρώσει το τίμημα για την ανθρώπινη αποτυχία του, με έλκος, καρδιακές λειτουργικές διαταραχές, ή με κάποιο άλλο είδος ψυχικής αρρώστιας. Το άτομο που έχει αποκτήσει ψυχική δύναμη και ακεραιότητα, μπορεί συχνά να μην είναι τόσο «πετυχημένο» όσο ο χωρίς ενδοιασμούς γείτονάς του, αλλά θα νιώθει ασφάλεια, θα έχει κριτική ικανότητα και αντικειμενικότητα, που θα τον κάνουν να μην είναι τόσο ευάλωτος στις αλλαγές της τύχης και της γνώμης των άλλων και θα ενισχύσουν σε πολλούς τομείς την ικανότητά του για δημιουργική εργασία.
– Βρίσκουμε στους πνευματικούς κανόνες των Gurus μια απαρίθμηση των δέκα ομοιοτήτων στις οποίες μπορεί κανείς να πλανηθεί.
- Η επιθυμία μπορεί να εκλαμβάνεται σαν πίστη.
- Η προσκόλληση μπορεί να εκλαμβάνεται σαν καλοσύνη ή συμπόνια.
- Το σταμάτημα της λειτουργίας της σκέψης μπορεί να εκλαμβάνεται σαν γαλήνη της άπειρης ψυχής, που είναι ο πραγματικός στόχος.
- Η αντίληψη του νοήματος(ή φαινομένου) μπορεί να εκλαμβάνεται σαν αποκάλυψη (ή αιφνίδια λάμψη) της πραγματικότητας.
- Μια απλή αιφνίδια λάμψη της πραγματικότητας μπορεί να εκλαμβάνεται σαν πλήρης συνειδητοποίηση.
- Αυτοί που πρεσβεύουν φαινομενικά αλλά δεν εφαρμόζουν τη θρησκεία στην πράξη μπορεί να εκλαμβάνονται σαν πραγματικοί πιστοί.
- Σκλάβοι του πάθους μπορεί να εκλαμβάνονται σαν κάτοχοι της τέχνης του Γιόγκα που έχουν λυτρωθεί από όλους τους συμβατικούς νόμους.
- Πράξεις που γίνονται για το συμφέρον του ίδιου του ατόμου μπορεί να εκλαμβάνονται ως αλτρουιστικές.
- Αφελείς μέθοδοι μπορεί να εκλαμβάνονται σα γνωστικές.
- Τσαρλατάνοι μπορεί να εκλαμβάνονται σαν σοφοί.
– Η ψυχανάλυση έχει δώσει στην έννοια της αλήθειας μια καινούργια διάσταση. Στην προαναλυτική σκέψη ένα άτομο μπορούσε να θεωρηθεί πως λέει την αλήθεια αν πίστευε σε εκείνα που έλεγε. Η ψυχανάλυση έχει δείξει ότι η υποκειμενική πεποίθηση δεν είναι με κανένα τρόπο επαρκές κριτήριο ειλικρίνειας.
– Βασίζεται στην αρχή ότι η ψυχική υγεία και ευτυχία δεν μπορούν να επιτευχθούν εκτός αν αναλύσουμε τη σκέψη και το συναίσθημά μας, για ν’ ανακαλύψουμε κατά πόσο εφαρμόζουμε τους μηχανισμούς της εκλογίκευσης και κατά πόσο οι πεποιθήσεις μας είναι ριζωμένες βαθιά στην καρδιά μας.
– Όλες οι ψυχικές και συναισθηματικές του δραστηριότητες μπλοκάρονται στην εξουσία της αρχικής του ομάδας. Έτσι οι πεποιθήσεις του και κάθε αυτογνωσία του δεν του ανήκουν. Μπορεί να νιώθει στοργή, αλλά είναι η στοργή που νιώθει ένα ζώο, η ζεστασιά του σταύλου και όχι η ανθρώπινη αγάπη, που προϋποθέτει ελευθερία και πλήρη απόσπαση.
-Μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι η ανάπτυξη της ανθρωπότητας είναι η εξελικτική πορεία από την αιμομιξία στην ελευθερία…
– Ενώ, από την άποψη «προσαρμογής» είναι πιο υγιείς, εντούτοις είναι πιο άρρωστοι από το νευρωτικό άτομο, από την άποψη της πραγματοποίησης των στόχων τους σαν ανθρώπινες υπάρξεις.
– Το βασικό σημείο στα διδάγματα των προφητών είναι η πάλη εναντίον αυτής της αιμομικτικής λατρείας. Αντί αυτής, κήρυτταν τις θεμελιώδεις αξίες που είναι κοινές σ΄ όλη την ανθρωπότητα, τις αξίες της αλήθειας, της αγάπης και της δικαιοσύνης. Επιτίθενται κατά του κράτους και την κοσμικών δυνάμεων που δεν αναγνωρίζουν αυτούς τους κανόνες.
– …η ικανότητα ν’ αγαπάς όχι ν’ αγαπιέσαι, είναι το πιο δύσκολο επίτευγμα.
– Η αναλυτική θεραπευτική αγωγή στην ουσία συνίσταται σε μια προσπάθεια του ψυχαναλυτή να βοηθήσει τον ασθενή ν’ αποκτήσει ή να ξαναποκτήσει την ικανότητά του γι’ αγάπη.
– Εκείνος που αγαπά μονάχα ένα άτομο και δεν αγαπά τον «πλησίον του» δείχνει πως η αγάπη του για ένα άτομο είναι μια προσκόλληση υποταγής ή εξουσίας, αλλά όχι αγάπης. Κι ακόμα, εκείνος που αγαπά τον πλησίον του, αλλά δεν αγαπά τον εαυτό του, δείχνει ότι η αγάπη για τον πλησίον του δεν είναι γνήσια.
Searching The Meaning Of Life! (S.T.M.O.L) 
Σχολιάστε