Περί ντροπής…πάθος όχι αρετή(Αριστοτέλης)

Για τη ντροπή δεν μπορούμε να μιλούμε σαν να είναι αρετή, γιατί αυτή μοιάζει πιο πολύ με πάθος παρά με έξη. Εν πάση περιπτώσει, η ντροπή ορίζεται ως ένα είδος φόβου του ατόμου μήπως χάσει το καλό του όνομα, και έχει συνέπειες και αποτελέσματα παραπλήσια με αυτά που προκαλεί ο φόβος του κινδύνου: αυτοί που ντρέπονται κοκκινίζουν, ενώ αυτοί που φοβούνται τον θάνατο χλωμιάζουν. Και στις δύο λοιπόν περιπτώσεις γίνεται φανερό ότι πρόκειται για φαινόμενα που σχετίζονται κατά κάποιο τρόπο με το σώμα μας, κάτι που θεωρείται ότι είναι γνώρισμα μάλλον του πάθους παρά της έξης. Το πάθος, πάντως, αυτό δεν ταιριάζει σε κάθε ηλικία, αλλά μόνο στη νεανική. Ο λόγος είναι ότι θεωρούμε ότι οι νέοι άνθρωποι πρέπει να είναι ντροπαλοί: ζώντας κάτω από την επήρεια του πάθους οι νέοι κάνουν πολλά σφάλματα, και η ντροπή τούς προφυλάγει από αυτά. Τους ντροπαλούς νέους τους επαινούμε, τον μεγάλο όμως άνθρωπο κανείς δεν θα τον επαινούσε ότι είναι ντροπαλός· γιατί λογαριάζουμε ότι ο μεγάλος άνθρωπος δεν θα έκανε τίποτε από αυτά που φέρνουν ντροπή. Η ντροπή, επίσης, δεν είναι γνώρισμα του καλού ανθρώπου, αφού είναι κάτι που πηγαίνει μαζί μαζί με τις κακές πράξεις (τέτοιες πράξεις, ούτως ή άλλως, δεν πρέπει να τις κάνουμε, και δεν έχει καμιά σημασία αν πρόκειται για πραγματικά επαίσχυντες ή για επαίσχυντες κατά την κοινωνική σύμβαση πράξεις: ούτε τις μεν ούτε τις δε πρέπει να τις κάνουμε, και επομένως κανένα δεν μένει περιθώριο για ντροπή). Γνώρισμα, άλλωστε, του ευτελούς ανθρώπου είναι και το να έχει την τάση να κάνει επαίσχυντες πράξεις. Το να είναι όμως κανείς τέτοιου είδους άνθρωπος ώστε να νιώθει ντροπή κάθε φορά που κάνει μια τέτοιου είδους πράξη, και για τον λόγο αυτό να φαντάζεται πως είναι καλός άνθρωπος, αυτό είναι εντελώς παράλογο· γιατί το αίσθημα της ντροπής σχετίζεται με πράξεις που γίνονται με τη θέλησή μας, και ο καλός άνθρωπος ποτέ δεν θα κάνει κακές πράξεις με τη θέλησή του. Μόνο υπό όρους, λοιπόν, θα έλεγα ότι το αίσθημα της ντροπής είναι κάτι το καλό: στην περίπτωση που ο καλός άνθρωπος θα έκανε κάποια επαίσχυντη πράξη, θα ένιωθε γι᾽ αυτήν ντροπή· τέτοιου είδους όμως όροι δεν υπάρχουν στην περίπτωση των αρετών. Και αν η αναισχυντία, το να μην αισθάνεται δηλαδή κανείς ντροπή να κάνει επαίσχυντες πράξεις, είναι κακό, δεν σημαίνει καθόλου ότι είναι καλό το να νιώθει ντροπή αυτός που κάνει τέτοιου είδους πράξεις. Ούτε και η εγκράτεια είναι αρετή, αλλά κάτι το μεικτό· αυτό όμως θα γίνει φανερό παρακάτω. Τώρα ας μιλήσουμε για τη δικαιοσύνη.

πηγή:http://www.greek-language.gr/

Advertisement