Δεν είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση να δεχτεί το τετελεσμένο του θανάτου, χωρίς να αφήσει μια θύρα ανοιχτή για κάποια ελπίδα. | Kubler Ross

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο της Kubler-Ross, E (1973) «On Death and Dying»

-Η ζωή δεν είναι το παν στον κόσμο. Η ποιότητα της ζωής, το γιατί ζείς τη ζωή σου.

-…τη ζωή αξίζει να τη ζει κανείς όσο καιρό μπορεί, ν΄ αξίζεις κάτι και να κάνεις κάτι που αξίζει.

-Φαίνεται, πως έκανε συμβιβασμό με τις ανάγκες της, που την έκαναν διαφορετική από τις αδελφές της, ώστε διατηρώντας την ταυτότητά της να είναι συγχρόνως το καλό κορίτσι, που ήθελε η μαμά, με το να γίνει μοναχή. Και μόνο λίγο μετά τα τριάντα της αρρώστησε. Και έγινε πιο απαιτητική, ώστε να γίνει όσο πάει πιο δύσκολη για να μείνει «καλό κορίτσι». 

-Είναι σαν να έχει φύγει ο πόνος, ο αγώνας τελείωσε, και τώρα έρχεται ένας καιρός «για την τελική ανάπαυση πριν από το μακρύ ταξίδι» , όπως το διατύπωσε ένας άρρωστος. Αυτό είναι επίσης ο χρόνος κατά τη διάρκεια του οποίου η οικογένεια χρειάζεται συνήθως περισσότερη βοήθεια, κατανόηση, και ενίσχυση παρά ο ίδιος ο άρρωστος. Ενώ ο μελλοθάνατος έχει βρει κάποια γαλήνη και αποδοχή, ο κύκλος του ενδιαφέροντός του περιορίζεται.

–Δεν παραδεχόταν την ιδέα να χάσει τη γυναίκα του. Δεν μπορούσε να συλλάβει το γεγονός, ότι αυτή δεν είχε ανάγκη να είναι πια μαζί του. Η ανάγκη που ένιωθε, να αποσπασθεί, να κάμει τον θάνατο πιο εύκολο, εξηγήθηκε από αυτόν σαν μια απόρριψη, που βρισκόταν πέρα από την αντίληψή του. Δεν υπήρχε κανείς εκεί που να του εξηγήσει ότι αυτό ήταν μια φυσική πορεία, μια πραγματική πρόοδος, ένα σημείο ίσως οτι ένα πρόσωπο, που πεθαίνει, βρήκε τη γαλήνη του και ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει αυτό το γεγονός μόνο του.

-Δεν είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση να δεχτεί το τετελεσμένο του θανάτου, χωρίς να αφήσει μια θύρα ανοιχτή για κάποια ελπίδα.

–Αν ένας άρρωστος σταματήσει να εκφράζει ελπίδα, αυτό είναι σημάδι επικείμενου θανάτου.

-Όταν η οργή, η δυσαρέσκεια και η ενοχή μπορούν να τύχουν μιας τέτοιας επεξεργασίας, η οικογένεια τότε θα περάσει μέσα από μια προπαρασκευαστική φάση θλίψης, όπως περνά και το πρόσωπο, που πεθαίνει. Όσο περισσότερο εκφράζεται αυτή η θλίψη πριν από το θάνατο, τόσο λιγότερο ανυπόφορη γίνεται ύστερα.

–Αν υπομένουμε την οργή τους, που κατευθύνετε είτε εναντίον μας, είτε εναντίον του πεθαμένου, είτε του Θεού,τότε βοηθούμε να κάμουν ένα μεγάλο βήμα προς αποδοχή χωρίς ενοχή. Άν τους ψέγουμε, γιατί τολμούν να εκτονώνουν τέτοιες λίγο ανεκτές κοινωνικές σκέψεις, ήμαστε αξιοκατάκριτοι για την παράταση της λύπης τους, της ντροπής και της ενοχής, που συχνά καταλήγει σε κακή υγεία, σωματική και συναισθηματική.

-Δεν επιβάλλεται σ΄ οποιονδήποτε και το να πάρεις τον χρόνο του άλλου είναι ένα είδος επιβολής, εκτός αν πρόκειται να νιώθεις άνετα μ΄ αυτόν.

-Αυτό δεν αποτελεί τόσο έγνοια για τους άλλους όσο είναι φόβος, μήπως χάσει τον έλεγχο, μήπως αγανακτήσει, όταν τα οικογενειακά της προβλήματα γίνουν αφόρητα κ΄ η δύναμή της τόσο μικρή.

-Όμως, ξέρετε υπάρχουν ένα σωρό άνθρωποι, που εκφράζουν τις στεναχώριες τους και δεν πεθαίνουν.

-Φαίνεται, ότι οι άνθρωποι, που πέρασαν μια ζωή γεμάτη δοκιμασίες, σκληρή δουλειά και  μόχθο, που μεγάλωσαν τα παιδιά τους και ένιωσαν ικανοποίηση στη δουλειά τους, απέδειξαν μεγαλύτερη γαλήνη στην αποδοχή του θανάτου με ειρήνη και αξιοπρέπεια σε σύγκριση μ΄ εκείνους που φιλόδοξα έλεγχαν το περιβάλλον τους, συσσωρεύοντας υλικά αγαθά, κ΄ ένα μεγάλο αριθμό κοινωνικών σχέσεων, με πολύ λίγες όμως διαπροσωπικές σχέσεις, που θα προσφέρονταν στο τέλος της ζωής. 

-Η πλειονότητα των αρρώστων βρισκόταν ανάμεσα στα δύο, με τα προβλήματα του θανάτου και του πώς πεθαίνει κανείς, να ενθαρρύνουμε ένα διάλογο πάνω σ΄ αυτό το θέμα και να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ζήσουν με λιγότερο φόβο μέχρις ότου πεθάνουν.

-Ίσως αντί να δημιουργούμε κρυπτο-κοινωνίες πρέπει να αναπτύσσουμε κοινωνίες, που ασχολούνται με τα προβλήματα του θανάτου και του πως πεθαίνει κανείς, να ενθαρρύνουμε ένα διάλογο πάνω σ΄ αυτό το θέμα και βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ζήσουν με λιγότερο φόβο μέχρις ότου πεθάνουν.

-Έχουμε μάθει, ότι για τον άρρωστο ο ίδιος ο θάνατος δεν είναι το πρόβλημα, αλλά το να πεθαίνεις εμπνέει φόβο, εξαιτίας της αίσθησης απελπισίας, του αβοήθητου και της απομόνωσης, που το συνοδεύει.

-Ήταν ο Μονταίν που είπε ότι ο θάνατος είναι ακριβώς μια στιγμή όταν σταματήσουμε να πεθαίνουμε;

-Υπάρχει ένας χρόνος στη ζωή του αρρώστου, όταν ο πόνος παύει να υφίσταται, όταν ο νους γλυστρά σε μια κατάσταση δίχως όνειρα όταν η ανάγκη για τροφή γίνεται ελάχιστη και η συνείδησή του περιβάλλοντος σχεδόν εξαφανίζεται μέσα στο σκοτάδι.

by SearchingTheMeaningOfLife